ေျမျမွဳပ္မိုင္းအမ်ားဆံုးရိွသည့္ ျပည္နယ္တြင္ မိခင္ႏွင့္ ကေလးမ်ားသည္ အသိပညာဗဟုသုတအသစ္မ်ားကို ျပန္လည္ေဝမွ်ရန္ဆႏၵျပင္းျပလ်က္ရွိ

ေရးသားသူ - Macarena Aguilar

ကခ်င္ျပည္နယ္ရိွ အမ်ိဳးသမီးမ်ားႏွင့္ ကေလးမ်ားသည္ မိုင္းအႏၲရာယ္ဆိုင္ရာအသိပညာေပးသင္တန္းမ်ားမွတစ္ဆင့္ ေျမျမွဳပ္မိုင္းမ်ားႏွင့္ ေပါက္ကြဲေစႏိုင္သည့္ စစ္လက္နက္ အၾကြင္းအက်န္မ်ား အေၾကာင္းေလ႔လာသင္ယူၾကျပီး အမ်ားစုက သူတို႔သင္ယူခဲ႔ရသည့္ အသိပညာဗဟုသုတအသစ္မ်ားကို သူတို႔၏ မိသားစုမ်ား၊ သူငယ္ခ်င္းမ်ား ႏွင့္ သူတို႔ပတ္ဝန္းက်င္ရိွ အျခားသူမ်ားအား ျပန္လည္မွ်ေဝေပးဖို႔ ဆႏၵျပင္းျပလွ်က္ရိွၾကသည္။ သူတို႔၏သက္ေသခံခ်က္အခ်ိဳ႕ကိုဖတ္ရွဳပါရန္….

ဆိုင္းႏူ (၁၃) သည္ ကခ်င္ျပည္နယ္၊ ဝိုင္းေမာ္ျမိဳ႕ရိွ မိုင္းနားစစ္ေဘးေရွာင္စခန္းတြင္ ယူနီဆက္ ႏွင့္ DRC/DDG အဖြဲ႔တို႔မွ ပံ႔ပိုးျပဳလုပ္ေပးသည့္ မိုင္းအႏၲရာယ္ဆိုင္ရာ အသိပညာ ေပး ျခင္း သင္တန္းတြင္ ေျမျမွဳပ္မိုင္းအႏၲရာယ္ဆိုင္ရာကာတြန္းစာအုပ္ကို စိတ္ပါဝင္စားစြာဖတ္ရွဳေနစဥ္။
©UNICEF Myanmar/2018/Nyan Zay Htet

ဆယ္စုႏွစ္မ်ားစြာၾကာျဖစ္ပြားေနသည့္ ပဋိပကၡေၾကာင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ ကမၻာေပၚရိွ ေျမျမွပ္မိုင္းအမ်ားဆံုး ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ တစ္ႏိုင္ငံျဖစ္ျပီး တိုင္းေဒသၾကီး ႏွင့္ ျပည္နယ္ ၁၄ ခုအနက္ ၉ ခုတြင္ မိုင္းဒဏ္ခံစားရပါသည္။ 

အႏၲရာယ္ရိွေသာေပါက္ကြဲေစတတ္သည့္ပစၥည္းမ်ားသည္ ေနရပ္စြန္႔ခြာထြက္ေျပးၾကသူမ်ား အိမ္ျပန္ရန္ႏွင့္ လယ္သမားမ်ား အလုပ္လုပ္ႏိုင္ဖို႔ အဟန္႔အတားျဖစ္ေစၿပီး ကေလးမ်ားလြတ္လပ္စြာ သြားလာေနစဥ္၊ ေက်ာင္းသြားေနစဥ္၊ လယ္ယာလုပ္ငန္းတြင္ ကူညီေပးေနစဥ္ သို႔မဟုတ္ ေဆာ႔ကစားေန စဥ္အခ်ိန္မ်ားတြင္ မိုင္း၏ သားေကာင္အျဖစ္ ေရာက္ရွိႏိုင္သည္။

၂၀၁၆ ခုႏွစ္၊ ဧၿပီလ တြင္ ကုလသမဂၢ အေထြေထြအတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္မွ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ စစ္ေၾကာင္႔ထိခိုက္ခံစားရသည့္ ကေလးငယ္ထက္ဝက္သည္ ေျမျမွဳပ္မိုင္းႏွင့္ စစ္လက္နက္ အၾကြင္းအက်န္မ်ားေၾကာင့္ ျဖစ္ေၾကာင္း မွတ္တင္ထားရိွခဲ႔ပါသည္။

ယခုႏွစ္၏ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ မိုင္းအႏၲရာယ္  အသိပညာေပးေရးႏွင့္ မိုင္းလုပ္ငန္းဆိုင္ရာ အကူအညီေပးေရး(ဧၿပီ ၄ ရက္) အထိမ္းအမွတ္အျဖစ္ ယူနီဆက္သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ပဋိပကၡဒဏ္ အမ်ားဆံုးခံစားရသည့္ ျပည္နယ္မ်ားမွ တစ္ခုျဖစ္ၿပီး ေျမျမွဳပ္မိုင္း အမ်ားဆံုးရိွသည့္ ကခ်င္ျပည္နယ္ကို အေလးေပး အာရံုစိုက္ေဆာင္ရြက္ေနပါသည္။ 

၂၀၁၇ ခုႏွစ္တြင္ ႏိုင္ငံအႏံွ႔ျဖစ္ပြားသည့္ မိုင္းထိခိုက္ ဒဏ္ရာရေသဆံုးသူ စုစုေပါင္း၏ ၃၄% ေက်ာ္သည္ တရုတ္ႏိုင္ငံနယ္စပ္ရိွ ေျမာက္ပိုင္းေဒသမ်ားတြင္ျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ ၂၀၁၈ အခ်က္အလက္မ်ားအရ ႏွစ္၏ ပထမ (၂) လအတြင္း ထိခိုက္ဒဏ္ရာရေသဆံုးမွဳ အေရအတြက္သည္ ကခ်င္ျပည္နယ္တြင္ အမ်ားဆံုးျဖစ္ျပီး ေျမျမွဳပ္မိွဳင္း ထိခိုက္ဒဏ္ရာရေသဆံုးမွဳ စာရင္း၏ထိပ္ဆံုးတြင္ ရပ္တည္ကာ စံခ်ိန္တင္မွတ္တမ္း တစ္ခုအျဖစ္ ေရာက္ရိွခဲ႔ပါသည္။ မိုင္းလုပ္ငန္းဆိုင္ရာ လုပ္ငန္းအဖြဲ႔ကို လူမွဳဝန္ထမ္းဦးစီးဌာနမွ ဥကၠဌအျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ၿပီး အဖြဲ႔အစည္းမ်ား အပါအဝင္ ကခ်င္ျပည္နယ္အစိုးရမွ လူမူေရးဝန္ႀကီးပါဝင္ၿပီး ႀကိဳးစားေဆာင္ရြက္ေနပါသည္။

အသက္ကယ္တင္ႏိုင္သည့္သတင္းအခ်က္အလက္ 

၂၀၁၈ ခုႏွစ္၊ မတ္လ ၁၄ ရက္ေန႔တြင္ မိုင္းအႏၲရာယ္ဆိုင္ရာအသိပညာေပးရွင္းလင္းေဆြးေႏြးသူ ခြန္လန္နင္ မွ ကခ်င္ျပည္နယ္ မိုးေကာင္းျမိဳ႕နယ္ရိွ စီဒင္ယံေက်းရြာ၊ ေက်းရြာအုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴးရံုးတြင္ သင္တန္းပို႔ခ်ေနစဥ္။
©UNICEF Myanmar/2018/Nyan Zay Htet

ယူနီဆက္ အေထာက္အပံ႔ျဖင့္ ပံ႔ပိုးေပးခဲ႔သည့္ မိုင္းအႏၲရာယ္ဆိုင္ရာအသိပညာေပးအစီအစဥ္မ်ားမွ တစ္ဆင့္ ကေလးမ်ားႏွင့္ မိသားစုဝင္မ်ားသည္ ၎တုိ႔ရရိွထားသည့္ အသိပညာ ဗဟုသုတမ်ားျဖင့္ မည္ကဲ႔သို႔ လံုျခံဳစြာျဖင့္ေနထိုင္သည္ကို ယူနီဆက္အေနျဖင့္ ပထမဆံုးေတြ႔ရိွလုိပါသည္။

ယူနီဆက္တက္ေရာက္ခဲ႔သည့္ လူထုအစည္းအေဝးမ်ားႏွင့္ သင္တန္းမ်ားတြင္ ကေလးမ်ားႏွင့္ မိခင္မ်ားက ေျပာျပသည္မွာ မျမွဳပ္မိုင္းအေၾကာင္း သတင္းအခ်က္အလက္ အသစ္မ်ားသည္ သူတို႔အတြက္မည္ကဲ႔သို႔အသံုးဝင္ေၾကာင္း ၾကားသိရပါသည္။ အမ်ားစုသိထားသည္မွာ သူတို႔ေဒသတြင္ ေျမျမွဳပ္မုိင္းမ်ားသည္ ျပႆနာတစ္ခုအျဖစ္ရိွေနၿပီး ယင္းမိုင္းမ်ားသည္ ပံုသ႑ာန္အမ်ိဳးမ်ိဳး၊ အေရာင္အေသြးအမ်ိဳးမ်ိဳး ရိွၾကၿပီး ေျမထဲတြင္ ျမွပ္ထားေသာ္လည္း ဂုဏ္သတၲိရိွေၾကာင္း၊ ႏွစ္ေပါင္းရာခ်ီတိုင္ေအာင္ ရိွေနေၾကာင္းစသည္တို႔မွာ သူတို႔အတြက္ အေရးပါေသာ အခ်က္အလက္မ်ားျဖစ္သည္။

မိုင္းအႏၲရာယ္ဆိုင္ရာ အသိပညာေပးျခင္းမ်ားကို ေက်ာင္းမ်ား၊ လူမွဳအသိုက္အဝန္းမ်ားႏွင့္ စစ္ေဘးေရွာင္စခန္းမ်ားရိွ ေနရပ္စြန္႔ခြာ ထြက္ေျပးလာသူမ်ားအတြက္ ကၽြမ္းက်င္ေသာ ပို႔ခ်သူမ်ားမွ သင္တန္းေပးၾကပါသည္။ ၂၀၁၆ ခုႏွစ္မွစတင္ၿပီး ႏုိင္ငံတစ္ဝွမ္း ေဆာင္ရြက္မွဳ၏ တစ္စိတ္တစ္ေဒသအျဖစ္ အေကာင္အထည္ေဖၚႏိုင္သည့္အတြက္ ဥေရာပသမဂၢမွ ရံပံုေငြ အေထာက္အပ႔ံအတြက္ ေက်းဇူးတင္ရိွပါသည္။

ႏိုင္ငံတစ္ဝွမ္းတြင္ ယေန႔အခ်ိန္အထိ ကေလးငယ္ႏွင့္ မိသားစုဝင္ စုစုေပါင္း ၃၂၁၀၀၀ ေက်ာ္ သင္တန္းတက္ေရာက္ခဲ႔ၾကၿပီး ကခ်င္ျပည္နယ္တစ္ခုတည္းတြင္ စုစုေပါင္း ၄၈၀၀၀ ရိွပါသည္။

မိုင္းအႏၲရာယ္ဆိုင္ရာ အသိပညာတစ္ခုတည္းျဖင့္ ထိုျပည္နယ္ရိွလူတိုင္းကို ေျမျမွဳပ္မိုင္းအႏၲရာယ္မွ ကာကြယ္ေပးႏိုင္ရန္ မလံုေလာက္ေသာ္လည္း အႏၲရာယ္ရိွေသာ ေပါက္ကြဲေစတတ္သည့္ ပစၥည္းမ်ားေၾကာင့္ျဖစ္လာမည့္ အက်ိဳးဆက္မ်ားကို သိသာစြာေလ်ာ႔က်ေစႏိုင္ပါသည္။

တၿပိဳင္နက္တည္း မိုင္းရွင္းလင္းဖယ္ရွားျခင္းကို အရွိန္အဟုန္ျမင့္ေဆာင္ရြက္ေပးမွသာ ကခ်င္ျပည္နယ္ႏွင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ တစ္ဝွမ္းလံုးရိွ ျပည္သူမ်ား စိတ္သက္သာရာ ရေစမည္ျဖစ္သည္။

မွ်ေဝျခင္းသည္ပင္ျပဳစုေစာင္႔ေရွာက္ေပးျခင္း

DRC/DDG မွ မိုင္းအႏၲရာယ္ဆိုင္ရာအသိပညာေပးရွင္းလင္းေဆြးေႏြးသူ ေနာ္ေဆာင္း မွ ကခ်င္ျပည္နယ္ မိုင္းနား စစ္ေရွာင္စခန္းရိွ ကေလးငယ္မ်ားအား ေျမျမွဳပ္မိုင္းအမ်ိဳးအစားမ်ားႏွင့္ စစ္လက္နက္အၾကြင္းအက်န္မ်ားကိုသူတို႔သတိျပဳမိေစရန္ ျပသေနစဥ္။
©UNICEF Myanmar/2018/Nyan Zay Htet

ယူနီဆက္အေနျဖင့္ ျမစ္ႀကီးနားၿမိဳ႕ႏွင့္ ကီလိုမီတာ အနည္းငယ္ကြာေဝးသည့္ ဝိုင္းေမာ္ၿမိဳ႕နယ္ရိွ မိုင္နား စစ္ေဘးေရွာင္ စခန္းရိွ လူထုစည္းေဝးခန္းမတြင္ ျပဳလုပ္သည့္ ပထမဆံုး သင္တန္းသို႔သြားေရာက္ခဲ့ပါသည္။

ကခ်င္ျပည္နယ္တြင္ ပဋိပကၡေၾကာင့္ ေနရပ္စြန္႔ခြာ ထြက္ေျပးၾကသည့္ လူေပါင္း ၆၇၀၀၀ ရိွၿပီး စစ္ေဘးေရွာင္စခန္းမ်ားစြာႏွင့္ အျခားေသာ ေနရာမ်ားတြင္ ခိုလွံဳေနထိုင္ၾကပါသည္။

ကၽြႏု္ပ္တို႔အဖြဲ႔ ေရာက္ရိွခ်ိန္တြင္ စခန္း ၌ အသက္ ၈ ႏွစ္မွ ၁၄ ႏွစ္အၾကားကေလးမ်ားျဖင့္ ဆူညံလ်က္ရွိပါသည္။ အခ်ိဳ႕သူမ်ားမွာ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္ကတည္းက ေနထိုင္ေနၾကသူမ်ားျဖစ္သည္။ ယခုအခ်ိန္တြင္ လူေပါင္း ၁၈၀၀ ခန္႔ေနထိုင္ လွ်က္ရိွသည္။

DRC/DDG မွ သင္တန္းပို႔ခ်သူ ေနာ္ေအာင္မွ မိုင္းအႏၲရာယ္ဆိုင္ရာ အသိပညာေပး သင္ေထာက္ကူပစၥည္းတစ္ခုႏွင့္ ေရာင္စံုကားခ်ပ္မ်ားႏွင့္အတူ ကေလးငယ္မ်ားအား ေျမျမွပ္မိုင္း/စစ္လက္နက္အၾကြင္းအက်န္မ်ား ကို မည္သုိ႔ ခြဲျခားသတ္မွတ္ရမည္၊ ေရွာင္ရွားရမည္ႏွင့္ သတင္းေပးပို႔ရမည္တို႔ကို ရွင္းျပခဲ႔ပါသည္။ အကယ္၍ သူတို႔အေနျဖင့္ သံသယျဖစ္ဖြယ္ တစ္စံုတစ္ခုေတြ႔ရိွပါက ရပ္တန္႔လိုက္ပါ၊ ေနာက္ဆုတ္လိုက္ပါ၊ အိမ္ျပန္ၿပီး မိဘေတြကို ေျပာပါ။ မိဘမ်ားမွတစ္ဆင့္ ေဒသဆိုင္ရာအာဏာပိုင္မ်ားကို ဆက္သြယ္သင့္ပါသည္။ 

ကခ်င္ျပည္နယ္၊ ဝိုင္းေမာ္ျမိဳ႕ရိွ မိုင္းနားစစ္ေဘးေရွာင္စခန္းတြင္ ယူနီဆက္ ႏွင့္ DRC/DDG တို႔ပံ႔ပိုးမွဳျဖင့္ ျပဳလုပ္သည့္ မိုင္းအႏၲရာယ္ဆိုင္ရာအသိပညာေပးေဆြးေႏြးပြဲတြင္ ေျမျမွဳပ္မိုင္းအႏၲရာယ္မွ လံုျခံဳမွဳရိွေစျခင္း အေၾကာင္း ကာတြန္းစာအုပ္ကို ဆိုင္းႏူ (၁၃) ႏွစ္မွ ကို္င္ထားစဥ္။

©UNICEF Myanmar/2018/Nyan Zay Htet

လက္ကမ္းစာေစာင္တစ္ခုတြင္ ရုပ္စံုကာတြန္းမ်ားႏွင့္ ရွင္းလင္းေသာပံုမ်ားအသံုးျပဳထားပါသည္။ မေပါက္ကြဲေသးေသာ စစ္က်န္လက္နက္မ်ားအား ဥပမာေပးျခင္း၊ ဒဏ္ရာရႏိုင္ေၾကာင္း ဥပမာေပးျခင္း ႏွင့္ ေသဆံုးႏိုင္သည့္ အႏၲရာယ္ကို အရိုးေခါင္းပံုႏွင့္ ၾကက္ေျခခတ္ျဖင့္ ဥပမာေပးထားျခင္းတို႔ျဖစ္သည္။

မိုင္းအႏၲရာယ္ဆိုင္ရာအသိပညာေပးေဆြးေႏြးပြဲ ကို ကခ်င္ျပည္နယ္ မိုင္းနားစစ္ေဘးေရွာင္စခန္းတြင္ ျပဳလုပ္စဥ္ DRC/DDG အဖြဲ႔မွ မွ်ေဝသည့္ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ားကို လူငယ္ေလးတစ္ဦးမွ ဂရုတစိုက္ နားေထာင္ေနစဥ္။

©UNICEF Myanmar/2018/Nyan Zay Htet

ေဆြးေႏြးပြဲၿပီးဆံုးသည္ႏွင့္ တၿပိဳင္နက္ ကေလးမ်ားက မနားတမ္း သူတို႔အေၾကာင္းကို ဆက္လက္ေျပာဆိုေနဆဲျဖစ္ၿပီး တက္ၾကြလန္းဆန္းေနၾကသည္။ သတင္းအခ်က္အလက္ အသစ္ေတြကိုေဆြးေႏြးဖို႔ စိတ္အားထက္သန္ေနၾကသည္။ အခုဘာလုပ္ၾကမလဲ?

“ဒီေန႔သင္ယူခဲ႔တ႔ဲအရာေတြကို သူငယ္ခ်င္းမ်ားႏွင့္ မိသားစုမ်ားထံ ျပန္လည္ေဝမွ်သြားမယ္” ဟုအမ်ားစုကေျပာသည္

သူတို႔၏ကိုယ္ပိုင္စကားလံုးမ်ားျဖင့္ 

“ဒီသင္တန္းၿပီး သြားတဲ႔ အခါ မိုင္းနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ဘာလုပ္ရမယ္ဆိုတာ ကၽြန္မသိသြားၿပီ။ အရင္ကကၽြန္မ ရွင္းရွင္းလင္းလင္း မသိခဲ႔ပါဘူး။ အခုလို အေရးႀကီးတဲ႔အရာေတြ ကိုသင္ယူခဲ႔ရတဲ႔ အတြက္အရမ္းဝမ္းသာပါတယ္ .. ကၽြန္မရြာကို ျပန္သြားခ်င္ပါတယ္… ကၽြန္မ အဲဒီမွာပိုေပ်ာ္ပါတယ္…. အိမ္ျပန္ ေရာက္ရင္ ကၽြန္မတို႔သိထား တဲ႔ဗဟုသုတေတြ ကို အၿခား ရြာသား ေတြကို ျပန္လည္မွ်ေဝသြားမယ္” 
မလိဒြယ္နန္(၁၃) 

“မိုင္းအႏၲရာယ္ဆိုင္ရာ အသိပညာေပးေဆြးေႏြးပြဲၿပီး သြားတဲ႔အခါ အႏၲရာယ္ ရိွႏိုင္တဲ႔ေနရာေတြကို ဘယ္လို ေရွာင္ရွားရ မလဲဆိုတာ သိလာပါတယ္။ ကၽြန္မရြာမွာရိွတဲ႔ သူငယ္ခ်င္းေတြနဲ႕ ေဆြးမ်ိဳးေတြ ကိုျပန္လည္ေဝမွ်ပါမယ္” 
ထုမိုင္ (၁၂) 

“ဒီမိုင္းေတြက ေျမေအာက္မွာလည္း ေပါက္ကြဲႏိုင္တယ္၊ ပလက္စတစ္ဘူး သို႔မဟုတ္ အခ်ိဳရည္သံဘူးေတြနဲ႔ လုပ္လို႔ရတယ္ဆိုတာ ကၽြန္ေတာ္ မသိခဲ႔ဘူး။ မိုင္းအေၾကာင္း ေလ႔လာသင္ယူၿပီး ေနာက္မွာ ေျမျမွဳပ္မိုင္း ေပါက္ကြဲမွဳေၾကာင္႔ ထိခိုက္ခံစားရတဲ႔ သူေတြကို ကၽြန္ေတာ္ ကူညီေပးခ်င္တယ္”
ဆပ္တေနာ္ (၁၄)

 “မိုင္းေတြက စစ္ပြဲေတြေၾကာင့္ က်န္ခဲ႔တာျဖစ္ပါတယ္။  အႏၲရာယ္ရိွတဲ႔အတြက္ မထိမကိုင္သင့္ဘူး။ ကၽြန္ေတာ္ရြာ ျပန္ေရာက္ရင္ ဒါေတြက အႏၲရာယ္ရိွေၾကာင္း သူငယ္ခ်င္းေတြကိုေျပာျပမယ္” 
ေနာ္ရင္း (၁၃) 

မိခင္တစ္ေယာက္၏အသိစိတ္ 

၂၀၁၈ ခုႏွစ္၊ မတ္လ (၁၄) ရက္ေန႔တြင္ ကခ်င္ျပည္နယ္၊ မိုးေကာင္းျမိဳ႕ရိွ ဆီဒင္ယန္ ေက်းရြားတြင္ ေဆြးေႏြးပြဲက်င္းပရန္ စုေဝးေနစဥ္ မိုင္းအႏၲရာယ္ဆိုင္ရာအသိပညာေပး ေဆြးေႏြးသူ ေခါင္လန္နင္ မွ လက္ကမ္းစာေစာင္အားျဖန္႔ေဝေပးေနစဥ္။ 
©UNICEF Myanmar/2018/Nyan Zay Htet 

ကၽြႏု္ပ္တို႔သည္ ျမစ္ႀကီးနာမွ ကားျဖင့္သြားလွ်င္ တစ္နာရီခန္႔ကြာေဝးသည့္ ဆီဒင္ယန္ေက်းရြာသို႔ ေရာက္ရိွခဲ႔ပါသည္။ ထိုေက်းရြာတြင္ ယူနီဆက္မိတ္ဖက္ အဖြဲ႔ျဖစ္သည့္ DRC/DDG အဖဲြ႔မွ ေက်းရြာလူထု အဖြဲြ႔ဝင္ ၃၀၀ ခန္႔ အသိပညာေပး ေဆြးေႏြးပြဲသို႔ တက္ေရာက္ရန္ စိုင္းျပင္းေနၾကသည္။

တက္ၾကြစြာပါဝင္ဖို႔ေဆာင္ရြက္ေနခဲ႔ၿပီး ေဆြးေႏြးပြဲခန္းမအတြင္း ကေလးငယ္မ်ားခ်ီပိုးထားသည့္ မိခင္မ်ားျဖင့္ ျပည့္လ်က္ရိွသည္။ သူတို႔ရဲ႕အႀကီးမားဆံုးေသာ ဆႏၵကေတာ့ သူတို႔ကေလးေတြကို ကာကြယ္ေပးဖို႔ျဖစ္သည္။ 

၂၀၁၈ ခုႏွစ္၊ မတ္လ ၁၄ ရက္ေန႔တြင္ ကခ်င္ျပည္နယ္ မိုးေကာင္းျမိဳ႕နယ္ရိွ ဆီဒင္ယန္ေက်းရြာ၊ ေက်းရြာအုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴးရံုးတြင္မိုင္းအႏၲရာယ္ဆိုင္ရာအသိပညာေပး ေဆြးေႏြးေနစဥ္ အသက္ (၅၈) ႏွစ္အရြယ္ ေဒၚဖန္ (အလယ္)မွေျမျမွဳပ္မိုင္းႏွင့္ ပတ္သက္ျပီးသူမအေတြ႔အၾကံဳကို ရွင္းလင္းေဆြးေႏြးစဥ္။
©UNICEF Myanmar/2018/Nyan Zay Htet 

“တကယ္ေတာ႔ လြန္ခဲ႔တဲ႔ ၆ ႏွစ္က ကၽြန္မ ေမာ္ေတာ္ဆိုင္ကယ္နဲ ႔ေပါင္းစုတံတားကို ျဖတ္ေနတုန္း ကၽြန္မေနာက္မွာ မိုင္းတစ္လံုးေပါက္ကြဲသြားခဲ႔တယ္” ဟု ရြာသားတစ္ဦးျဖစ္သူ ေဒၚဖန္ (၅၈)မွ ေဆြးေႏြးပြဲတြင္ ေျပာျပသည္။ 

ကခ်င္ပည္နယ္တြင္ ေျမျမွဳပ္မိုင္းေၾကာင့္ ထိခိုက္ဒဏ္ရာရႏိုင္သည့္ သို႔မဟုတ္ အသက္ေသဆံုးႏိုင္သည့္ ၿခိမ္းေျခာက္မွဳ အႏၲရာယ္သည္ ယင္းေနရာတြင္ေနထိုင္သူမ်ား အတြက္အခ်ိန္မေရြး ျဖစ္ႏိုင္ေၾကာင္း ကို ေဒၚဖန္၏ဇာတ္လမ္းမွ တစ္ဆင့္ သိရိွခဲ႔သည္။

“ရရိွလာတဲ႔ ဗဟုသုတအသစ္ေတြနဲ႔အတူ မိခင္မ်ားအေနျဖင့္ သူတို႔ရဲ႕ကေလးမ်ားကို ကာကြယ္ေပးႏိုင္ရန္ ကူညီေပးသည့္အတြက္ ေဆြးေႏြးပြဲသို႔ တက္ေရာက္လာသူမ်ားမွ ခ်ီးက်ဴးျခင္းခံခဲ႔ရပါတယ္။ “မိခင္မ်ားအေနနဲ႔အေရးႀကီးတဲ႔ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြကို အိမ္ျပန္ေရာက္ရင္ သူတို႔ကေလးေတြကို ျပန္ေျပာျပမယ္ဆိုတာကၽြန္မသိပါတယ္။ သူတို႔အေနနဲ႔ အႏၲရာယ္ရိွတဲ႔ေနရာေတြကို သိသြားၿပီဆိုရင္ ေရွာင္ရွားႏုိင္မယ္ သူတို႔ကေလးေတြလည္း လံုျခံဳမွဳရသြားမယ္” ဟု DRC/DDG မွ ေဆြးေႏြးသူ ခြန္လန္နင္ ကေျပာသည္။

ကိုယ္ပိုင္စကားလံုးမ်ားျဖင့္ 

“မိုင္းအေၾကာင္းေတာ႔ ကၽြန္မၾကားဖူး ပါတယ္၊ ဒါေပမယ့္ ဒီေလာက္အမ်ိဳးအစားမ်ားၿပီး ပံုစံ အမ်ိဳးမ်ိဳးရိွေၾကာင္းမသိခဲ႔ဘူး။ အခုေတာ႔ဒီသတင္းကိုကၽြန္မတို႔ဆီ မွ်ေဝေပး ခဲ႔တယ္။ ကၽြန္မလည္း ကၽြန္မကေလးေတြကို ျပန္ေျပာျပမယ္ ဒါမွ အႏၲရာယ္ရိွတဲ႔ အရာဝတၴဳေတြကို ေရွာင္ရွားႏိုင္မယ္” ေဒၚခြန္နန္ (၃၇) 

“ကၽြန္မက မိတၴီလာက၊ ဒီေနရာက ကၽြန္မအမ်ိဳးသားရြာ။ ကၽြန္မ ဒီရြာကိုေရာက္ေတာ႔ ကၽြန္မဘဝမွာ ပထမဦးဆံုး မိုင္းေပါက္ကြဲသံႏွင့္ ေသနတ္သံၾကားရတာပဲ။ ကၽြန္မေတာ္ေတာ္ေၾကာက္သြားတယ္။ အႏၲရာယ္ရိွတဲ႔ေနရာေတြကို ဘယ္လို ေရွာင္ရွားရမယ္ဆုိတာ အေသးစိတ္ရွင္း ျပေပးတဲ႔အတြက္ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။ ၾကည္ၾကည္စန္း (၂၅) 

“ဒီမိုင္းေတြမရိွေတာ႔ဖို႔ ကၽြန္မဆုေတာင္းပါတယ္။ ဒါမွသာ ကၽြန္မတို႔ ဘယ္ေနရာမဆို သြားလုိ႔ရၿပီး လြတ္လြတ္လပ္လပ္ အလုပ္လုပ္ႏိုင္မယ္။ အခု အခ်ိန္မွာေတာ႔ မသြားဖို႔တားျမစ္ထားတဲ႔ ေနရာေတြမ်ားတဲ႔အတြက္ အလုပ္လုပ္ဖို႔ခက္ခဲပါတယ္”

ဂ်ဘရိန္း (၂၅)

“ကၽြန္မက ထင္းေကာက္ပါတယ္ ေတာင္ယာလည္းလုပ္ေတာ့  ေတာထဲကို သြားရပါတယ္။ အခုေတာ႔ကၽြန္မတို႔ကို မွ်ေဝေပးထားတဲ႔ ဗဟုသုတေတြေၾကာင့္ ေျမျမွဳပ္မိုင္းကို ဘယ္လိုေရွာင္ရွားရမလဲ၊ ဘယ္လိုဂရုစိုက္ရမလဲဆိုသတာ ကၽြန္မသိသြားၿပီ။ အိမ္မွာရိွတဲ႔ ကေလးေတြကိုလည္း ျပန္ေျပာျပရမယ္” ေဒၚဖန္ (၅၈)