ျမန္မာႏုိင္ငံရွိ လူမႈလုပ္ငန္းတြင္ ထည့္သြင္း အသံုးျပဳႏိုင္ခဲ့သည့့္ ဒီဇိုင္းႏွင့္ တီထြင္ဖန္တီးႏိုင္စြမ္း

မာရီယာနာပါလာဗရာ ေရးသားသည္

ေမာ္လၿမိဳင္၊ မြန္ျပည္နယ္ - လူမႈဖူလံုေရးဌာန (DSW) တြင္ အုပ္ခ်ဳပ္မႈအလုပ္ကို ၂၉ ႏွစ္ၾကာ ျပဳလုပ္ခဲ့ၿပီး သည့္ေနာက္ အသက္ ၄၉ ႏွစ္အရြယ္ ေဒၚေစာဥမၼာမွာ လူမႈဝန္ထမ္းတစ္ဦးအျဖစ္ တာဝန္ထမ္းေဆာင္ရန္ ကရင္ျပည္နယ္၊ ဖားအံၿမိဳ႕မွ ေမာ္လၿမိဳင္ၿမိဳ႕သို႔ ေစလႊတ္ခံခဲ့ရသည္။ ေမာ္လၿမိဳင္သို႔ ေရာက္ၿပီး မၾကာခင္တြင္ အိမ္ကထြက္ေျပးၿပီး ဘတ္စ္ကားဂိတ္တြင္ လမ္းေပ်ာက္ကာ ေယာင္လည္လည္ျဖစ္ေနသည့္ အသက္ ၁၄ ႏွစ္အရြယ္ မိန္းကေလးတစ္ဦးကို ေစာင့္ေရွာက္ေပးရန္ ည ၈ နာရီတြင္ ဆင့္ေခၚခံရသည္။

“ကၽြန္မ ႏွစ္ေပါင္း ၃၀ နီးပါး NGO ေတြနဲ႔ အဆက္အစပ္မရွိခဲ့ဘူး။ အုပ္ခ်ဳပ္မႈအလုပ္ပဲ လုပ္ခဲ့တာ။ အလုပ္ သစ္မွာ သင္စရာေတြက အမ်ားႀကီးပဲ။ ဒီအသက္အရြယ္က်မွ တစ္ခါမွ မၾကံဳဖူးတဲ့ အေတြအၾကံဳသစ္ေတြ ရၿပီး ဆက္တုိက္ကို သင္ယူေနရတယ္။ စိတ္ဝင္တစားနဲ႔ မ်က္စိကို အျမဲတမ္း ဖြင့္ထားရတယ္” ဟု ၎က ေျပာျပသည္။

မြန္ျပည္နယ္ရွိ ကေလးတစ္ေယာက္ဆီသြားေနေသာ လူမႈေရးရာ ျဖစ္ရပ္စီမံခန္႔ခြဲသူ ေဒၚေစာဥမၼာ

ေဒၚေစာဥမၼာ အပါအဝင္ ေမာ္လၿမိဳင္ၿမိဳ႕တြင္ DSW လူမႈဝန္ထမ္း ႏွစ္ဦးရွိသည္။ ေနာက္တစ္ဦးမွာ အသက္ ၄၈ ႏွစ္အရြယ္ ေဒၚဝင္းဗိုလ္ျဖစ္ၿပီး ၎မွာလည္း ၿပီးခဲ့သည့္ႏွစ္အထိ DSW ေမာ္လၿမိဳင္႐ံုးတြင္ ၂၂ ႏွစ္ ေက်ာ္ ႐ံုးထုိင္ခဲ့ရသူ ျဖစ္သည္။

“အစပိုင္းမွာ လူမႈဝန္ထမ္းလုပ္ရတာ ဘာမွ အထူးအေထြ မခံစားခဲ့ရဘူး။ ဒါေပမဲ့့ မၾကာခင္မွာပဲ ကၽြန္မဟာ ကေလးေတြနဲ႔ ဆက္ဆံရတာကို သေဘာက်တယ္ဆုိတာကို နားလည္လာတယ္။ အဲဒါဟာ  ဒီအလုပ္ရဲ႕အေကာင္းဆံုးအပိုင္းပါပဲ” ဟု ေဒၚဝင္းဗိုလ္က ေျပာသည္။

“တစ္ခါတေလမွာ ကားငွားၿပီး ၅ နာရီ ကားစီးရတာတို႔၊ မိုးသည္းထဲမွာ ရႊံ႕ဗြက္ထူတဲ့ လမ္းေတြကို ျဖတ္ရတာတို႔ ရွိႏုိင္ေပမဲ့ အခက္အခဲေတြရင္ဆုိင္ရက်ဳိးနပ္ပါတယ္။ ကၽြန္မက ကေလးသံုးေယာက္ အေမဆုိေတာ့ ကေလးတုိင္းကို ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ဖို႔ ဝတၱရားရွိတယ္ဆုိတဲ့ ခံစားခ်က္ရွိေတာ့ ဒါဟာ အေရးပါတဲ့ က႑တစ္ခုလို႔ ခံစားရပါတယ္” ဟု ေဒၚဝင္းဗုိလ္က ဆုိသည္။

တကယ္ေတာ့ အသက္ ၁၅ ႏွစ္အရြယ္ အိမ္အကူအမ်ဳိးသမီးေလးတစ္ဦးကို အိမ္ရွင္ အမ်ဳိးသားတစ္ဦးက မုဒိမ္းက်င့္ခဲ့သျဖင့္ ကိုယ္ဝန္ရွိသြားသည့္အမႈကို မၾကာေသးမီကမွ ေဒၚဝင္းဗုိလ္က ကူညီေဆာင္ရြက္ ေပးခဲ့ရသည္။

ေဒၚဝင္းဗုိလ္သည္ ေမြးဖြားလာသည့္ ကေလးငယ္ေလး ေစာင့္ေရွာက္မႈေကာင္းေကာင္း ရေစရန္ႏွင့္ ဆယ္ေက်ာ္သက္မိခင္အားလည္း လိုအပ္ေသာ စိတ္ဓာတ္ႏွင့္လူမႈေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈရွိေစရန္၊ တရားခံအား တရားစြဲဆုိႏုိင္ရန္ တရားဥပေဒေၾကာင္းအရ အကူအညီရရွိေစရန္ လိုက္လံ ေဆာင္ရြက္ေပးေနသည္။

တီထြင္ဖန္တီးႏုိင္မႈ ေလ့က်င့္ေရးျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ ပထမဆံုးအႀကိမ္အေနျဖင့္ ေအာက္ေျခအထိ အေျခအေန အလုိက္ စီမံခ်ဥ္းကပ္နိုင္မႈကို အသံုးျပဳကာ DSW လူမႈဝန္ထမ္းမ်ားကို ခန္႔အပ္ထားျခင္း ျဖစ္သည္။

ယင္းလူမႈဝန္ထမ္းမ်ား၏ ေဆာင္ရြက္မႈမွာ ထိေရာက္မႈရွိၿပီး ကေလးသူငယ္ ကာကြယ္ေရးအတြက္ လုပ္ေဆာင္ေနၾကေသာ အျခားဌာနမ်ား၊ ဝန္ႀကီးဌာနမ်ားႏွင့္ NGO မ်ားႏွင့္ ခ်ိတ္ဆက္မႈရွိျခင္း ေသခ်ာ ေစရန္အတြက္ ယင္းႀကိဳးပမ္းမႈကို ယူနီဆက္ဖ္က ေဆာင္ရြက္ေပးျခင္းျဖစ္သည္။

“အသစ္ခန္႔အပ္ထားတဲ့ လူမႈေရးရာ ျဖစ္ရပ္စီမံခန္႔ခြဲသူေတြ ရင္ဆုိင္ေနရတဲ့ စိန္ေခၚမႈေတြက အရမ္းကို ႀကီးမားပါတယ္။ သူတုိ႔ဟာ အေရးပါတဲ့ ဝန္ေဆာင္မႈတစ္ခုရဲ႕ ေရွ႕ေဆာင္လမ္းျပေတြလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ ကေလးေတြ အက်ဳိးေက်းဇူး အေကာင္းဆံုးရရွိႏုိင္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ႏုိင္ဖို႔အတြက္ ပင္ကိုယ္အရည္အခ်င္း၊ စာနာစိတ္နဲ႔ တည္ၾကည္မႈရွိဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္” ဟု ယူနီဆက္ဖ္ျမန္မာ၊ ကေလးသူငယ္ ကာကြယ္ ေစာင့္ေရွာက္ေရး ဌာနမွ ဌာနမွဴး အာရြန္ဂရင္းဘာ့ဂ္က အတည္ျပဳေျပာၾကားသည္။

၂၀၁၆ခုႏွစ္၊ ဇန္နဝါရီလ ကတည္းက ၾသစေၾတးလ်၏ ေငြေၾကးေထာက္ပံ့မႈျဖင့္ ယူနီဆက္ဖ္ႏွင့္ NGO Point B Design + Training က အေရွ႕ေတာင္ပိုင္းတြင္ ကေလးငယ္မ်ားအတြက္ DSW လူမႈဝန္ထမ္း ျဖစ္ရပ္ စီမံခန္႔ခြဲေရးစနစ္ ျဖစ္ေပၚေစရန္အတြက္ အေျခအေနအလိုက္ စဥ္းစားခ်ဥ္းကပ္မႈကို အသံုးျပဳကာ ပူးတြဲ လုပ္ေဆာင္ေနျခင္း ျဖစ္သည္။

“အေျခအေနအလုိက္ စဥ္းစားျခင္းဆုိတာက လူမႈျပႆနာေတြနဲ႔ စိန္ေခၚမႈေတြကို ေျဖရွင္းဖို႔အတြက္ ဖန္တီး ထားတဲ့ ခ်ဥ္းကပ္မႈျဖစ္တယ္။။ ေဒသခံေတြရဲ႕ကိစၥရပ္ေတြကို ကူညီေပးတဲ့ ေျဖရွင္းနည္းသစ္ေတြ ဖန္္တီး ႏိုင္ဖုိ႔ ထင္ျမင္ခ်က္၊ မွ်ေဝခံစားျခင္း၊ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ျခင္းနဲ႔ စမ္းသပ္လုပ္ေဆာင္ျခင္းတုိ႔ ျပဳလုပ္ႏုိင္ဖို႔အတြက္ စိတ္ခံစားခ်က္ေျပာင္းလဲဖို႔ အဓိက ဦးစားေပးပါတယ္” ဟု Point B ကို ပူးတြဲတည္ေထာင္သူ ႐ူခ်ယ္လ္အာဒက္ရွာက ရွင္းျပသည္။

အေရွ႔ေတာင္ပိုင္းမွ လူမႈေရးရာ ျဖစ္ရပ္စီမံခန္႔ခြဲမႈ ဆရာမမ်ားႏွင့္အတူ ကိုယ္ခ်င္းစာနာ နားလည္မႈအေၾကာင္းအရာမ်ား ေဆြးေႏြးေလ့က်င့္ေနသည့္ ဆရာမ ေဒၚဝင္းဗိုလ္

“လူမႈေရးစိန္ေခၚမႈေတြအတြက္ ရည္ရြယ္ၿပီး ပူးေပါင္းဖန္တီးထားတဲ့ ေျဖရွင္းနည္းေတြအတြက္ လုပ္ငန္း စဥ္ေတြ ေဆာင္ရြက္မႈနဲ႔အတူ အဲဒီနည္းလမ္းေတြဟာ ကမာၻတစ္ဝွမ္းမွာ ေဒေသခံေတြ ကိုယ့္ဘဝကိုယ္ စီမံႏုိင္ေစဖို႔ ေအာင္ေအာင္ျမင္ျမင္ အသံုးျပဳႏိုင္ခဲ့ပါတယ္” လုိ႔ ၎က ဆုိသည္။

Point B က ယင္းဖြံ႕ၿဖိဳးေရးပ႐ိုဂရမ္ အတြက္ ဒီဇိုင္းႏွင့္ တီထြင္ဖန္တီး ႏုိင္မႈကို ထည့္သြင္းၿပီး အေရွ႕ေတာင္ပိုင္းမွ ေဒသဆိုင္ရာ ႏွင့္ ျပည္နယ္သံုးခုရွိ ၅ ၿမိဳ႕နယ္မွ ျဖစ္ရပ္စီမံခန္႔ခြဲသူ ၁၃ ဦး၏ စြမ္းရည္ကို တည္ေဆာက္ျမွင့္တင္ ေပးခဲ့သည္။

ေနာက္ဆံုး ၉ လအတြင္းတြင္ ယင္းအဖြဲ႕အစည္းက DWS ႐ံုးခန္း အသီးအသီးတြင္ ျဖစ္ရပ္စီမံ ခန္႔ခြဲ သူမ်ားႏွင့္ အျခားဝန္ထမ္းမ်ားကို အလုပ္႐ံုေဆြးေႏြးပြဲမ်ား ျပဳလုပ္ေပးခဲ့သည္။ ထုိ႔အျပင္ အေရွ႕ေတာင္ပိုင္းမွ ျဖစ္ရပ္စီမံခန္႔ခြဲသူ ၁၃ ဦးစလံုးကို လာေရာက္ေစၿပီး အေတြ႕အၾကံဳမ်ားႏွင့္ ဗဟုသုတမ်ား မွ်ေဝရန္ သင္တန္း မ်ားလည္း ျပဳလုပ္ေပးသည္။

ယူနီဆက္ဖ္ ကေလးသူငယ္ ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ေရးအဖြဲ႕မွ နည္းပညာပံ့ပိုးမႈႏွင့္အတူ Point B သင္တန္း ဆရာမ်ားက ျဖစ္ရပ္စီမံခန္႔ခြဲသူ တစ္ဦးခ်င္းစီ၏ တာဝန္ေနရာကို လုိက္ပါေဆာင္ရြက္ျခင္း၊ ခ်င့္ခ်ိန္ ဆံုးျဖတ္မႈ ေဆာင္ရြက္ခ်က္မ်ားအတြက္ စီစဥ္ျခင္း၊ သင္ၾကားထားေသာ သင္ခန္းစာမ်ားကို ေဆြးေႏြးျခင္း တုိ႔ကို ျပဳလုပ္သည္။

 “Point B ရဲ႕နည္းစနစ္ေတြက ျဖစ္ရပ္စီမံေရးဝန္ထမ္းေတြရဲ႕ အခန္းက႑က ဘာလဲဆုိတာကို ေသေသခ်ာခ်ာ နားလည္ေစပါတယ္။ ကၽြန္မတုိ႔ရဲ႕ အရင္အလုပ္ေတြနဲ႔ လံုးဝတျခားစီပါ။ ပတ္ခ်ာလည္ ျပီးေဆာ့ရတဲ့ ကစားပြဲေတြနဲ႔ ေဆာင္ရြက္ခ်က္ေတြက အသင္းအဖြဲ႕လုိက္ လုပ္ေဆာင္ျခင္းက ဘယ္ေလာက္ အေရးပါတယ္၊ တစ္ေယာက္မရွိရင္ ဘာမွ လုပ္လုိ႔မရဘူး ဆုိတာကို ျပသေပးေနတယ္” လို႔ ေဒၚေစာဥမၼာက ေျပာျပသည္။

အမႈေတြကို လူေတြကိုဗဟိုျပဳေဆာင္ရြက္ျခင္းအတြက္ အေထာက္အကူျဖစ္ေစဖို႔ DSW ဝန္ထမ္း ၁၃ ဦးက ျပဳလုပ္ထားသည့္ လုပ္ငန္းစဥ္ပံုစံ နမူနာကိုလည္း ၎က ေပးသည္။ ယင္းပုံစံက လူမႈဝန္ထမ္းမ်ားကို ကေလးငယ္၏ စိတ္ခံစားခ်က္မ်ားပါဝင္သည့္ ျဖစ္ရပ္တခုအတြင္း အစိတ္အပိုင္း အမ်ဳိးမ်ဳိးကို ေျခရာခံမိ ေစရန္ ကူညီေပးသည္။

အသစ္စတင္ျခင္း

ယင္းလုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ား၏ အေစာပိုင္းရလဒ္မ်ားမွာ သိသိသာသာ တုိးတက္မႈရွိေၾကာင္း လည္း ျပသေနေပသည္။

“လူမႈဝန္ထမ္းေတြက တက္ၾကြရတယ္။ ဒါေပမဲ့ အခြင့္အာဏာရွိဖို႔ မလုိဘူး။ အေျခအေန အလိုက္စဥ္းစားျခင္း ပံုစံေတြက လူေတြကို သူတုိ႔ဘယ္သူဆုိတာ သိရွိဖို႔၊ စိတ္ကူးအေတြးေတြနဲ႔ သူတုိ႔ ဘယ္လိုလုပ္ခ်င္တယ္ဆုိတာ ေျပာျပႏုိင္ဖို႔ ကူညီေပးဖို႔ပဲ”လို႔ ႐ူခ်ယ္အာဒက္ရွာက ေျပာျပသည္။

“အခုဆုိရင္ လူမႈဝန္ထမ္းေတြဟာ ဒီအလုပ္ေတြမွာ ဘာေတြလုိအပ္တယ္ ဆုိတာကို ေကာင္းေကာင္းႀကီးသိေနၿပီ။ သူတုိ႔ဖန္တီးထားတဲ့ ပစၥည္းေတြနဲ႔ ေဒသအဆင့္မွာ စနစ္တည္ေဆာက္မႈေတြ ေဆာင္ရြက္ထာားၿပီးၿပီ။ ရပ္ရြာေတြကိုသြားဖို႔၊ ျပႆနာအမ်ဳိးမ်ဳိးကို ေဆြးေႏြးဖို႔နဲ႔ မိတ္ဖက္ေတြနဲ႔ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈတုိးျမႇင့္ဖုိ႔ သူတုိ႔မွာ ကိုယ့္ကိုကိုယ္ယံုၾကည္မႈ ပိုရွိလာၿပီ။ အဲဒါေတြက သူတုိ႔ ကိုင္တြယ္ေနတဲ့ ကေလးသူငယ္အမႈေတြရဲ႕ လုပ္ငန္းစဥ္မွာ အျပဳသေဘာေဆာင္တဲ့ ေရာင္ျပန္္ဟပ္မႈေတြ ျဖစ္ေပၚေစတယ္” လို႔ ၎က ဆုိသည္။

မေဝးေတာ့သည့္ အနာဂတ္တြင္ ယူနီဆက္ဖ္၏ပံ့ပိုးမႈႏွင့္အတူ Point B က ၎တုိ႔၏ တီထြင္ၾကံစမႈျဖင့္ ျပႆနာေျဖရွင္းျခင္း နည္းလမ္းမ်ားကို မႏၱေလးတြင္ တုိးခ်ဲ႕ၿပီး ျမန္မာႏုိင္ငံ အလယ္ပိုင္းႏွင့္ အထက္ပိုင္းတုိ႔တြင္ခန္္႔ထားေသာ DSW လူမႈဝန္ထမ္းမ်ားကို သင္တန္းေပးမည္ ျဖစ္သည္။ တစ္ခ်ိန္တည္းမွာပင္ ယင္းအစိုးရမဟုတ္ေသာ (NGO)အဖြဲ႕အစည္းမွ အေရွ႕ေတာင္ပိုင္းတြင္လည္း ေနာက္ဆက္တြဲသင္တန္းႏွင့္ DSW၏ လက္ထဲသို႔ စြမ္းရည္တည္ေဆာက္မႈ အဆင့္ဆင့္တို႔ကို လႊဲေျပာင္းေပးမႈတုိ႔ကိုလည္း ဆက္လက္ ေဆာင္ရြက္သြားမည္ ျဖစ္သည္။

အေရွ႕ေတာင္ပိုင္းမွ လူမႈေရးရာဝန္ထမ္းမ်ားမွာ ယခင္ကထက္ ယံုၾကည္မႈ ပိုရွိေနၿပီျဖစ္သည္။

“ဒီသင္တန္းေတြ ၿပီးသြားေတာ့ ႐ႈပ္ေထြးတဲ့ ျဖစ္ရပ္ေတြကို အလြယ္တကူ ကိုင္တြယ္ႏုိင္လိမ့္မယ္လုိ႔ ခံစားရတယ္။ အေကာင္းဆံုး ေျဖရွင္းနည္းေတြကို ဘယ္လိုေပးရမယ္ဆုိတာ အျမဲသိတယ္လုိ႔ေတာ့ ကတိမေပးႏုိင္ပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ ျဖစ္ရပ္တြဲတိုင္းကို ေျဖရွင္းႏုိင္ဖုိ႔ အေကာင္းဆံုးလုပ္ေဆာင္သြားမွာပါ” လို႔ ေဒၚဝင္းဗုိလ္က အခိုင္အမာဆုိသည္။

ထုိနည္းလည္းေကာင္းပင္ ေဒၚေစာဥမၼာကလည္း အျပဳသေဘာေဆာင္သည့္ ေျပာင္းလဲမႈမ်ားကို ျမင္သည္။

“ကၽြန္မက အေရးပါတဲ့အခန္းက႑တစ္ခုမွာ ပါဝင္ေနတယ္လို႔ ခံစားမိပါတယ္။ ကေလးေတြကို တကယ္ ထိေရာက္တဲ့ နည္းလမ္းနဲ႔ ကူညီဖုိ႔အတြက္ ကၽြန္မရဲ႕ ဘဝအေတြ႕အၾကံဳေတြကို အသံုးခ်သြားႏုိင္ပါတယ္” ဟု ၎က ေျပာသည္။ တကယ္လည္း ၎က ျပဳလုပ္ေနသည္။ ညစဥ္ မအိပ္ခင္တြင္ ေဒၚေစာဥမၼာသည္ အတင္းအက်ပ္ အလုပ္လုပ္ခိုင္းခံခဲ့ရေသာ အိမ္မွ ထြက္ေျပးလာသည့္ အသက္ ၁၄ ႏွစ္အရြယ္ မိန္းကေလး အေၾကာင္းကို ေတြးေတာဆဲျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ လူမႈေရးရာဝန္ထမ္းအမ်ဳိးသမီးႀကီးမွာ ယင္းအေၾကာင္းကို အျပံဳးမ်ားျဖင့္ ေတြးေတာျခင္း ျဖစ္သည္။ ယင္းမိန္းကေလးအတြက္ ယာယီေနထုိင္စရာ ေနရာတစ္ခု ခ်က္ခ်င္းရွာေပးခဲ့ၿပီး မၾကာခင္တြင္ ရန္ကုန္္တြင္ေနထုိင္ေသာ မိန္းကေလး၏ မိဘမ်ားႏွင့္ ျပန္လည္ေတြ႕ဆံုေအာင္လည္း စီစဥ္ေပးခဲ့ႏိုင္သည္။ ၎တုိ႔က သမီးကို ေသခ်ာေစာင့္ေရွာက္မည္ ျဖစ္ေၾကာင္းႏွင့္ ေနာက္ထပ္ အိမ္ေဖာ္အလုပ္ မလုပ္ခုိင္းေတာ့ပါဟု ကတိေပးခဲ့ၾကေလသည္။

 ၿပီးပါၿပီ