ကပ္ေဘးဒဏ္ခံႏုိင္ရည္ရွိတဲ့ ရပ္႐ြာအသိုက္အဝန္းမ်ား တည္ေဆာက္ႏုိင္မည့္နည္းလမ္းမ်ားကို မွ်ေဝေပးျခင္း

ေရးသားသူ - Kap Za Lyan

မုတ္သုံရာသီ စတင္လာၿပီျဖစ္တဲ့အတြက္ ခ်င္းျပည္နယ္ ဟားခါးခ႐ိုင္ပညာေရးမွဴး႐ုံးက လက္ေထာက္ညႊန္ၾကားေရးမွဴး ဦးေရႊလင္းက ေက်ာင္းသူေက်ာင္းသားေတြကို အရင္ကထက္ပိုၿပီး ေကာင္းေကာင္းမြန္မြန္ ျပင္ဆင္ထားႏိုင္ဖို႔ နည္းလမ္းေတြကို အႀကံေပးေျပာၾကားထားပါတယ္။

©UNICEF Myanmar/2016/Daniele Romeo

အထူးသျဖင့္ မိုးက တစ္ပတ္ေက်ာ္ ဆက္တုိက္ရြာသြန္းၿပီဆုိရင္ ျဖစ္လာတတ္တဲ့ ေျမၿပိဳတာေတြနဲ႔ ေရျပြန္ေတြ ေရေျမာင္းေတြကို သန္႔ရွင္းေအာင္ထားဖို႔ အေရးႀကီးတဲ့အေၾကာင္းေတြကိုလည္း သတိေပးထားပါတယ္။ ေနာက္ၿပီး မိုးႀကိဳးပစ္တာနဲ႔ ဆုိင္ကလုံးမုန္တုိင္းေတြအပါအဝင္ မုန္တိုင္းတုိက္ေနခ်ိန္မွာ လုပ္ထားရမယ့္ ႀကိဳတင္ကာကြယ္မႈေတြကိုလည္း ေျပာျပတယ္။

၂၀၁၅ ခုႏွစ္မွာျဖစ္ခဲ့တဲ့ ေရႀကီးေရလွ်ံတာေတြကို အၿမဲမွတ္မိေနၾကမွာပါ။ အဲဒီတုုန္းက ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ေဝးလံေခါင္ဖ်ားတဲ့ ေတာင္ေပၚေဒသျဖစ္တဲ့ ခ်င္းျပည္နယ္ရဲ႕ၿမိဳ႕ေတာ္ ဟားခါးနဲ႔ ဖလမ္းၿမိဳ႕အနီးမွာ ၁၀ရက္ဆက္တုိက္ မိုးႀကီးေလႀကီးသည္းသည္းထန္ထန္ ရြာသြန္းခဲ့တယ္။ ေျမေတြၿပိဳတဲ့အတြက္ အိမ္ေတြ၊ ေက်ာင္းေတြ၊ လမ္းေတြၿပိဳက်ပ်က္စီးတယ္။ စိုက္ခင္းေတြကသီးႏွံေတြအမ်ားအျပားပ်က္စီးသြားတဲ့အတြက္ ခ်င္းျပည္နယ္ရဲ႕ အဓိကစီးပြားေရး ထိခိုက္ဖ်က္ဆီးခံခဲ့ရတယ္။ “ဒီလိုႀကီးမားတဲ့ ဆုံး႐ႈံးမႈေတြနဲ႔ လူေတြခံစားေနရတဲ့ဒုကၡေတြကို ျမင္ရတာ သိပ္ကိုစိတ္ထိခိုက္စရာေကာင္းတယ္”လုိ႔ ဦးေရႊလင္းက ယူနီဆက္ကိုေျပာျပပါတယ္။

ျမန္မာႏိုင္ငံတစ္ဝွမ္းလုံးမွာ ကေလးသူငယ္ ၅၅၀ ၀၀၀ အပါအဝင္ လူေပါင္း ၁.၆သန္းေက်ာ္ဟာ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ ဇူလုိင္နဲ႔ ၾသဂုတ္လအတြင္းမွာ ျဖစ္ခဲ့တဲ့ ဆုိးရြားတဲ့ ေရႀကီးမႈဒဏ္ကိုခံခဲ့ၾကရတယ္။ အနည္းဆုံး လူေပါင္း ၁၁၇ ဦးအသက္ဆုံးရႈံးခဲ့တယ္။ ဒီလုိကပ္ေဘးမတိုင္ခင္က ႏုိင္ငံရဲ႕လူမႈစီးပြားအညႊန္းကိန္းေတြထဲမွာ အနိမ့္ဆုံးေတြထဲက တစ္ခုျဖစ္တဲ့ ခ်င္းျပည္နယ္ဟာ အဆုိးရြားဆုံး႐ိုက္ခတ္ခံခဲ့ရတဲ့ ျပည္နယ္ေတြထဲမွာပါခဲ့တယ္။ ခ်င္းျပည္နယ္မွာ ေက်ာင္းေပါင္း ၆၆ ေက်ာင္းၿပိဳက်ပ်က္စီးခဲ့ၿပီးေတာ့ ၄၇ ေက်ာင္းကိုျပန္တည္ေဆာက္ခဲ့ရတယ္။ ခ်င္းျပည္နယ္တစ္ခုတည္းမွာတင္ ေက်ာင္းသားေပါင္း ၆၀၆၈ ကို ထိခိုက္ေစခဲ့တယ္။

ဂ်ပန္အစိုးရရဲ႕ ေငြေၾကးပံ့ပိုးမႈနဲ႔အတူ ယူနီဆက္အဖြဲ႔က ျမန္မာႏုိင္ငံအစိုးရကုိ ေက်ာင္းေတြျပန္ေဆာက္ဖို႔နဲ႔ ေရႀကီးမႈဒဏ္၊ ဒီေဒသရဲ႕ေနာက္ထပ္ၿခိမ္းေျခာက္မႈတစ္ခုျဖစ္တဲ့ ငလ်င္ဒဏ္ေတြကို ပိုၿပီးခံႏုိင္ရည္ရွိတဲ့ ပစၥည္းေတြနဲ႔ ျပန္လည္တည္ေဆာက္ႏုိင္ဖို႔ ကူညီေပးခဲ့ပါတယ္။ ပညာေရးဝန္ႀကီးဌာနကလည္း ဒီေဒသမွာ ထိခိုက္ပ်က္စီးခဲ့တဲ့ ေက်ာင္းေတြကို ျပင္ဆင္ေပးခဲ့ပါတယ္။

မရွိမျဖစ္အေရးပါတဲ့ ဝန္ေဆာင္မႈေတြျဖစ္တဲ့ ဥပမာ ေက်ာင္းေတြကုိ ျပန္လည္ျပဳျပင္ဖုိ႔ ဦးစားေပးလုပ္ေဆာင္ၾကသလုိပဲ ေနာင္ျဖစ္လာမယ့္ သဘာဝကပ္ေဘးအႏၱရာယ္ေတြရဲ႕ အက်ဳိးဆက္ေတြကို ေလွ်ာ့ခ်ဖုိ႔အတြက္ ကပ္ေဘးအႏၱရာယ္ ေလွ်ာ့ခ်ေရး (DRR) ကလည္း အေရးပါပါတယ္။ မိတ္ဖက္အဖြဲ႔အစည္းေတြရဲ႕ ပံ့ပိုးမႈနဲ႔အတူ အစိုးရပိုင္းကလည္း ကပ္ေဘးဒဏ္ကို ပိုမိုခံႏုိင္ရည္ရွိတဲ့ ရပ္ရြာအသုိက္အဝန္းေတြျဖစ္လာေစဖို႔အျပင္ အေရးေပၚရပ္ရြာအသုိက္အဝန္း ျပင္ဆင္မႈေတြ ပိုၿပီးအားေကာင္းလာေအာင္ ေဆာင္ရြက္ေနပါတယ္။ ပိုၿပီးေကာင္းမြန္တဲ့ေက်ာင္းေတြ တည္ေဆာက္ဖို႔၊ ကပ္ေဘးအႏၱရာယ္ ကြန္ရက္ေတြနဲ႔ DRR ေလ့က်င့္ေရး စင္တာေတြ ထူေထာင္ဖို႔လည္း ပါဝင္ပါတယ္။ ကနဦးသတိေပးစနစ္ေတြ အဆင့္ျမွင့္တင္ဖို႔၊ ပိုၿပီးထိေရာက္တဲ့ ေရစီးေရလာေကာင္းေစမယ့္ စနစ္ေတြထူေထာင္ဖို႔ေတြျဖစ္ပါတယ္။ ဥပမာ အခုဆုိရင္ ေက်ာင္းအားလုံးအပါအဝင္ ခ်င္းျပည္နယ္တစ္ခုလုံးမွာ ကြန္ကရစ္ေရေျမာင္းေတြ ျပဳလုပ္ထားၿပီးပါၿပီ။

ဒါအျပင္ ယူနီဆက္အဖြဲ႔ရဲ႕ ပံ့ပိုးကူညီမႈ၊ ဂ်ပန္အစုိးရရဲ႕ ေငြေၾကးလွဴဒါန္းမႈေတြနဲ႔အတူ ဦးေရႊလင္းလို အစိုးရအရာရွိေတြကလည္း ေက်ာင္းေတြမွာ DRR အသိေပးလႈပ္ရွားေဆာင္ရြက္မႈေတြမွာ ပါဝင္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ေက်ာင္းအုပ္ဆရာ/မေပါင္း ၂၄၀၀ ခန္႔နဲ႔ ဆရာ/မေပါင္း ၉၀၀၀ ေက်ာ္က DRR သင္တန္းေတြတက္ေရာက္ခဲ့ၾကၿပီး ႏွစ္စဥ္ ေက်ာင္းသူေက်ာင္းသားေပါင္း ၃၀၀ ၀၀၀ အတြက္ အက်ဳိးေက်းဇူးရရွိေစပါတယ္။

©UNICEF Myanmar/2019/U Sui Ling

၂၀၁၈ ခုႏွစ္ ဧၿပီလမွာ ဧရာဝတီတုိင္း ဟသာၤတေလ့က်င့္ေရးစင္တာမွာ ကပ္ေဘးအႏၱရာယ္ စီမံခန္႔ခြဲမႈအလုပ္႐ုံ ေဆြးေႏြးပြဲကို ၁၁ ရက္ၾကာျပဳလုပ္ခဲ့ပါတယ္။ တက္ေရာက္ခဲ့တဲ့သူေတြကေတာ့ (၂၀၁၅ ေရႀကီးမႈမွာ ဆုိးဆုိးရြားရြားထိခိုက္ပ်က္စီးခဲ့တဲ့ ေနာက္ျပည္နယ္တစ္ခုျဖစ္တဲ့) ရခိုင္ျပည္နယ္က အရာရွိ ၂၈ ဦး၊ ခ်င္းျပည္နယ္က သင္တန္းသား ၄၀ ဦးနဲ႔ ပညာေရးအရာရွိ ၁၁ ဦးအျပင္ ဦးေရႊလင္းအပါအဝင္ တျခားအစိုးရအရာရွိေတြလည္း ပါဝင္ပါတယ္။ ၁၁ ရက္အတြင္း အေကာင္းဆုံး အေလ့အထေတြကို မွ်ေဝေပးခဲ့ပုံေတြ၊ တျခားအစီအမံေတြ အထူးသျဖင့္ ေက်ာင္းေတြမွာ လုပ္ေဆာင္ရမယ့္အစီအမံေတြကို ေလ့လာသင္ယူခဲ့ပုံေတြကို ဦးေရႊလင္းက ယူနီဆက္ကို ေျပာျပခဲ့ပါတယ္။

ဦးေရႊလင္းက ဒီအလုပ္႐ုံေဆြးေႏြးပြဲၿပီးတဲ့အခ်ိန္ကတည္းက ခ်င္းျပည္နယ္ရဲ႕ ေက်ာင္းေပါင္း ၅၄ ေက်ာင္းမွာ DRR အသိေပးလႈပ္ရွားေဆာင္ရြက္မႈေတြ လုပ္ေဆာင္ေပးခဲ့ၿပီး ဆရာဆရာမေပါင္း ၃၀၀ ေက်ာ္နဲ႔ ေက်ာင္းသူ/သားေပါင္း ၂၀၀၀ ေက်ာ္အတြက္ အက်ဳိးျဖစ္ေစခဲ့တယ္လုိ႔ ယူနီဆက္ကိုေျပာျပပါတယ္။ ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္ အလုပ္႐ုံေဆြးေႏြးပြဲက သိသိသာသာကုိ အက်ဳိးျဖစ္ေစခဲ့တယ္လုိ႔ မွတ္ခ်က္ျပဳပါတယ္။ ဦးေရႊလင္းက “ကၽြန္ေတာ့္မွာ မွ်ေဝေပးစရာ ဗဟုသုတေတြ ပိုမ်ားလာတယ္လုိ႔ ခံစားရတယ္” လို႔ဆိုတယ္။ “ကၽြန္ေတာ္က ဆရာ/မေတြ ေက်ာင္းသူ/သားေတြနဲ႔အတူ ေလ့လာသင္ယူခဲ့ရတာေတြကို ျပန္ၿပီးမွ်ေဝေပးရတာ သေဘာက်တယ္။ ဒီလုိသင္တန္းမ်ဳိးေတြလည္း ထပ္ၿပီးတက္ခ်င္ပါေသးတယ္။”