ေရႀကီးမႈမွသည္ လုပ္အားေပးျခင္းသို႔

မာရီရာနာ ပါလက္ဗရာ ေရးသားသည္

ဇြန္ ၂၀၁၆၊ ဟားခါး၊ ခ်င္းျပည္နယ္ - ဗန္တင္းပန္မွာ လြန္စြာေၾကာက္ရြံ႕ေနသည္။ အိမ္ ၆လံုး ၇လံုး ၿပိဳက်သြားၿပီး ေျမေတြၿပိဳေနတာကို ျမင္ေနရသည္။ သူမမွာ အစားအစာလည္း ျပတ္လတ္ေနၿပီ ျဖစ္သည္။ ယင္းျဖစ္ရပ္မွာ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ ဇူလုိင္လက ျမန္မာႏုိင္ငံကို ကုိမန္ ဆိုင္ကလံုးမုန္တုိင္း တိုက္ခတ္စဥ္က ျဖစ္ပြားခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ ယင္းမုန္တုိင္းေၾကာင့္ ႏွစ္၄၀အတြင္း အဆိုးရြားဆံုး ေရႀကီးမႈမ်ား ျဖစ္ေပၚခဲ့သည္။ အထူးသျဖင့္ ခ်င္းျပည္နယ္တြင္ ပိုမိုဆုိးရြားသည္။ “ကၽြန္မတို႔ ႏွစ္ပတ္ေက်ာ္ ပိတ္မိေနခဲ့တယ္” ဟု ဟားခါးၿမိဳ႕နယ္ရွိ ရြာေလးတစ္ရြာတြင္ ေနထုိင္ေသာ အသက္ ၃၄ ႏွစ္အရြယ္ ဗန္တင္းပန္က ျပန္ေျပာျပ သည္။ “ကၽြန္မတုိ႔မွာ အစားအစာမရွိ႐ံုသာမကဘူး။ ေရပိုက္လိုင္းေတြက ေရနဲ႔အတူ ေျမာပါသြားတယ္။ အဲဒါေၾကာင့္ ေသာက္သံုးလုိ႔ရတဲ့ ေရလည္း ျပတ္သြားတယ္” ဟု ၎က ဆုိသည္။

©ယူနီဆက္ဖ္ျမန္မာ/၂၀၁၆/မာရီရာနာပါလက္ဗရာ

ယင္းအခ်ိန္မွစကာ သံုးလအတြင္း တစ္ရြာလံုး ေရသန္႔မရရွိခဲ့ေပ။ “အနီးအနားမွာ ေရအရင္းအျမစ္တစ္ခုမွ မရွိဘူး။ အဲဒါေၾကာင့္ လမ္းေပၚမွာ တင္ေနတဲ့ ေရေတြကို ခပ္ရတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ ရြာသူရြာသားေတြမွာ ဝမ္းပ်က္ဝမ္းေလ်ာ ေရာဂါေတြနဲ႔ အျခားက်န္းမာေရး ျပႆနာေတြအမ်ားႀကီး ျဖစ္ခဲ့တယ္ဆုိတာ ေျပာစရာေတာင္ မလုိပါဘူး” ဟု ၎က ရွင္းျပသည္။

ၿပီးခဲ့သည့္ႏွစ္က လွ်ပ္တျပက္ ေရႀကီးမႈႏွင့္ ေျမၿပိဳမႈမ်ားအတြင္း ခ်င္းျပည္နယ္အတြင္း၌ ထိခိုက္မႈ အရွိဆံုး ေနရာမ်ားတြင္ ဗန္တင္ပန္ရဲ႕ ရြာလည္း ပါဝင္သည္။ “ပထမဆံုး ခ်င့္တြက္မႈေတြအရ မသန္႔ရွင္းတဲ့ ေရ အရင္းျမစ္မ်ားေၾကာင့္ ေရေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ေရာဂါေတြ ခ်က္ခ်င္းျဖစ္ႏုိင္တယ္ဆုိတာ ညႊန္ျပေနခဲ့တယ္။ ေရလႊမ္းမုိးတ ဲ့ေနရာေတြမွာ အေရးေပၚ ေရနဲ႔အိမ္သာေတြ တေရးတႀကီး လုိအပ္ခဲ့တဲ့အျပင္ ထိခုိက္မႈ အမ်ားဆံုးေက်းရြာေတြမွ တစ္ကိုယ္ေရသန္႔ရွင္းေရးလႈပ္ရွားမႈေတြနဲ႔ ပ်က္စီးသြားတဲ့ ေရအရင္းအျမစ္ေတြကို ျပန္လည္ျပဳျပင္ဖို႔ အေရးေပၚလိုအပ္ခဲ့တယ္” ဟု ယူနီဆက္ဖ္ ခ်င္းျပည္နယ္႐ံုး အႀကီးအကဲ မိုဟာမက္ဘာဒ႐ူက ျပန္ေျပာျပသည္။ ယင္းအေျခအေနေၾကာင့္ ယူနီဆက္ဖ္ႏွင့္ Save the Children က ေသာက္သံုးေရ ရရွိႏိုင္မႈ၊ သန္႔ရွင္းေသာ မိလႅာစနစ္၊ ပတ္ဝန္္းက်င္ က်န္းမာေရးအေဆာက္အအံုႏွင့္ တစ္ကိုယ္ေရသန္႔ရွင္းေရး ဗဟုသုတ ျမႇင့္တင္ရန္ စီမံကိန္းတစ္ခုကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။ “ဒီ စီမံကိန္းရဲ႕ေက်းဇူးေၾကာင့္ စခန္း ၅ခုနဲ႔ ေက်းရြာ အမ်ားအျပားက လူ ၃၀၀၀ ဟာ သန္႔ရွင္းၿပီး အိမ္အထိ ေရာက္တဲ့ေရ အလံုအေလာက္ ရရွိခဲ့ၾကတယ္။ အိမ္သာ အလံုး ၁၀၀ နဲ႔ ေရခ်ဳိးခန္း ၆၀ ခန္႔ကိုလည္း ဒုကၡသည္စခန္းေတြမွာ တပ္ဆင္ခဲ့တယ္။ တစ္ကိုယ္ေရသန္႔ရွင္းေရးနဲ႔ စြန္႔ပစ္ပစၥည္း ကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းမႈ ၂၀ ေက်ာ္ကိုလည္း ေဆာင္ရြက္ႏုိင္ခဲ့ပါတယ္” ဟု Save the Children စီမံကိန္း လက္ေထာက္ ကာခ်င္းဇင္က ရွင္းျပသည္။

ယူနီဆက္ဖ္ ခ်င္းျပည္နယ္႐ံုး အႀကီးအကဲ မိုဟာမက္ဘက္ဒ႐ူအတြက္ စီမံကိန္း၏ အေရးႀကီးေသာ က႑မွာ အမ်ဳိးသားႏွင့္ အမ်ဳိသမီးမ်ား၏ မတူညီေသာ လိုအပ္ခ်က္မ်ားကို စဥ္းစားရန္ ျဖစ္သည္။

“အထူးသျဖင့္ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ေတြ၊ ကေလးေတြေရာေပါ့။ သူတုိ႔က ခ်က္ခ်င္းစမ္းသပ္မႈေတြ လုပ္ေပးရမယ့္ အထဲမွာ ပါဝင္တယ္။ ဒါ့အျပင္ သန္႔ရွင္းေရးအေျခခံ အေဆာက္အအံုေတြ အားလံုးကို အားလံုးတန္းတူူ အသံုးျပဳႏုိင္ၿပီး အမ်ဳိးသမီး၊ အမ်ဳိးသား၊ လူငယ္ေတြအားလံုးရဲ႕ လိုအပ္ခ်က္ေတြနဲ႔ ေမွ်ာ္မွန္းခ်က္ေတြကို အေျခခံၿပီး အဘက္ဘက္က ကာကြယ္မႈေတြနဲ႔ လိင္ကြဲျပားမႈေတြနဲ႔ ကိုက္ညီ ေအာင္ ဒီဇိုင္းဆြဲထားပါတယ္” ဟု မိုဟာမက္ဘက္ဒ႐ူက ရွင္းျပသည္။
 

အေကာင္အထည္ေဖာ္ ေဆာင္ရြက္ၿပီး သံုးလအၾကာတြင္ ကူညီေဆာင္ရြက္ေပးေသာ ဧရိယာမ်ားတြင္ ရလဒ္ကို ျမင္ေနရၿပီျဖစ္သည္။ “ေဆာင္ရြက္ေပးတဲ့ စခန္းေတြနဲ႔ ေက်းရြာေတြက မိခင္နဲ႔ ကေလး အမ်ားစုဟာ လက္ကို ဆပ္ျပာနဲ႔ေဆးေၾကာတဲ့ အေလ့အထ ရွိလာၾကတယ္။ အထူးသျဖင့္ က်န္းမာေရး ပညာေပး အစီအစဥ္ေတြရဲ႕ ရလဒ္တစ္ခုပါပဲ။ ၃လကေန ၄လအတြင္းမွာ ဝမ္းေရွာတဲ့ ျဖစ္ရပ္ေတြ အထူးသျဖင့္ စခန္းေတြမွာ မရွိေတာ့ဘူး။ အခုဆုိရင္ မိသားစုအမ်ားစုဟာ အိမ္မွာ ပါးစပ္က ေသာက္သံုးၿပီး ေရဓာတ္ျပန္ျဖည့္တဲ့ နည္းလမ္းေတြ (ORS) ကို အိမ္မွာ ဘယ္လို ျပဳလုပ္ရမယ္ဆုိတာ သိသြားၾကၿပီ” ဟု ကာခ်င္ဇင္က ေျပာသည္။

လူေပါင္း ၇၀၀ ရွိေသာ ဗန္တင္းပန္၏ ေက်းရြာမွာလည္း ေရေလွာင္ကန္ ျပဳျပင္ျခင္းႏွင့္ အိမ္တုိင္းကို ေရသြယ္ေပးရန္ ပိုက္လိုင္းမ်ားတပ္ဆင္ေပးျခင္းတုိ႔ ပါဝင္သည့္ ယင္းစီမံကိန္းထဲတြင္ ပါရွိသည္။

ယင္းစီမံကိန္းတြင္ တစ္ကိုယ္ေရသန္႔ရွင္းေရးျမႇင့္တင္မႈလည္း ပါဝင္သည့္အတြက္ Save the Children က ဗန္တင္းပန္ကို ရပ္ရြာလုပ္အားေပးတစ္ဦးအျဖစ္ ပါဝင္ရန္ ဖိတ္ေခၚခဲ့သည္။ ေရလႊမ္းမိုးမႈႏွင့္ ရင္ဆုိင္ရသည့္ အေတြ႕အၾကံဳက သူမရဲ႕စိတ္ကို ခ်က္ခ်င္းဆံုးျဖတ္ႏုိင္ေအာင္ ကူညီေပးခဲ့သည္။ “ေရသန္႔မရွိျခင္းေၾကာင့္ က်န္းမာေရးကို ဆုိးဆုိးရြားရြား ထိခိုက္တဲ့ ျဖစ္ရပ္ေတြကို ျမင္လုိက္ရတဲ့အတြက္ ကၽြန္မသံသယမရွိဘူး။ ကၽြန္မ လူမႈေရးလုပ္ငန္းေတြမွာ ပါဝင္ခ်င္တယ္။ ကၽြန္မရဲ႕ အခ်ိန္ေတြကို ရပ္ရြာအတြက္ ေပးခ်င္တယ္။ ဒါ့အျပင္ ကၽြန္မက ျမန္မာစကားေျပာတတ္တဲ့ အတြက္ ရြာသူရြာသားေတြနဲ႔ NGOေတြ ၾကားမွာ ဆက္သြယ္ေပးဖို႔ ကၽြန္မေကာင္းေကာင္း လုပ္ႏုိင္တယ္” ဟု ၎က ေျပာသည္။

၂၀၁၅ ခုႏွစ္ ႏိုဝင္ဘာလကတည္းကစ၍ ဗန္တင္းပန္မွာ ေရေၾကာင့္ျဖစ္ေသာ ေရာဂါမ်ား၊ ေရဓာတ္ ျပန္လည္ျဖည့္တင္းသည့္ နည္းလမ္းမ်ား၊ ကာလဝမ္းေရာဂါကာကြယ္ျခင္း၊ လက္ေဆးျခင္းႏွင့္ သန္႔ရွင္းေသာ အိမ္သာမ်ားဆုိင္ရာ ယူနီဆက္ဖ္ႏွင့္ Save the Children ၏ သတင္းအခ်က္အလက္၊ ပညာေရးႏွင့္ ဆက္သြယ္ေရး (IEC) ပစၥည္း၊ စာရြက္စာတမ္းမ်ားၾကားတြင္ ေနခဲ့ရသည္။

©ယူနီဆက္ဖ္ျမန္မာ/၂၀၁၆/မာရီရာနာပါလက္ဗရာ

“ေရသန္႔မရွိတဲ့ အဲဒီ ၃လ အတြင္းမွာ ကၽြန္မရဲ႕မိသားစုကို ေရာဂါေတြမျဖစ္ေအာင္ ဘယ္လို ထားရမယ္ဆုိတာ သိခဲ့တယ္။ လက္ေဆးျခင္းနဲ႔ ေရကိုစစ္ၿပီးမွသံုးတာေတြကို အျမဲလုပ္တယ္။ အဲဒီအေတြ႕အၾကံဳကေန ကၽြန္မသင္ယူခဲ့တာပါ” ဟုု ၎က ဆုိသည္။ ယခုအခါ ၎က တျခားသူမ်ားကို သင္ျပေနၿပီ ျဖစ္သည္။ “ကၽြန္မက ရွက္တတ္ေပမဲ့ ေက်ာင္းသားေတြကို အေရးႀကီးတဲ့အရာေတြ သင္ေပးရေတာ့ အရမ္းေပ်ာ္ပါတယ္။ တခ်ဳိ႕ရဲ႕ အျပဳအမူေတြ ေျပာင္းလဲလာတာ ကၽြန္မသတိထားမိတယ္။ ကေလးေတြရဲ႕ အဝတ္အစားေတြ သန္႔ရွင္းလာတာတို႔၊ သူတို႔လက္ေတြကို ေဆးေၾကာတဲ့ အေလ့အက်င့္ေလးေတြ ရွိလာတာတုိ႔ေပါ့။ ဒါေပမဲ့ မေျပာင္းလဲေသးတဲ့သူေတြလည္း ရွိေသးတယ္။” ယင္းအတြက္ေၾကာင့္ ၎မွာ ေက်ာင္းမ်ားႏွင့္ တနဂၤေႏြေန႔ ေက်းရြာေတြ႕ဆံုပြဲမ်ားတြင္ ဆက္လက္ လုပ္အားေပးလ်က္ရွိသည္။

“ေရနဲ႔အတူ ေျမာပါသြားတာ ေရပိုက္လိုင္းတစ္လိုင္းတည္းပါ။ ဒါေပမဲ့ ေရပိုက္သစ္ေတြနဲ႔ ေရျပန္ရလာေတာ့ ကၽြန္မတုိ႔ရဲ႕ ဘဝအဆင့္အတန္းပါ ျပန္ယူလာေပးတယ္။ ကၽြန္မကိုလည္း ရပ္ရြာအတြက္ လုပ္အား ေပးခ်င္စိတ္ ျဖစ္ေအာင္ လုပ္ေပးတယ္” ဟု ဆုိကာ ဗန္တင္းပန္က စကားကို အဆံုးသတ္ခဲ့သည္။