ရခုိင္ျပည္နယ္ရွိ ၿပည္တြင္း ေနရပ္ ေရႊ႕ေျပာင္းေနထိုင္သူမ်ား၏ စခန္းမ်ား၌ကေလးမ်ားအဟာရခ်ိဳ႕တဲ့မႈ တိုက္ဖ်က္ေရး လုပ္ငန္းစဥ္တြင္ မိခင္မ်ား ပူးေပါင္းပါဝင္

ေရးသူ - ရဲလြင္

©UNICEF Myanmar/2015/Ye Lwin

 

စစ္ေတြၿမိဳ႕၊ ရခိုင္ျပည္နယ္၊ မတ္လ ၂၀၁၄။ ။ ၂၃ႏွစ္ အရြယ္ရွိေနၿပီျဖစ္ေသာ မခင္ေစာသည္ သူမ၏ ရင္ေသြးငယ္ ႏွစ္ဦးကို ဂုဏ္ယူစြာျဖင့္ ၾကည့္ေနမိသည္။ သူတို႔သည္ စစ္ေတြရွိ သက္ကယ္ျပင္စခန္းတြင္ အခက္အခဲမ်ားကို ၾကံ႔ၾကံ႔ခံရင္း က်န္းမာသန္စြမ္းေသာ ကေလးမ်ားလည္း ျဖစ္ပါသည္။

 

သို႔ေသာ္ အၿမဲတမ္းေတာ့ ထိုသို႔ မဟုတ္ပါေခ်။ မခင္ေစာသည္ လြန္ခဲ့သည့္ သံုးႏွစ္က လူမ်ိဳးေရးအေျခခံ အၾကမ္းဖက္ ပဋိပကၡမ်ား ျဖစ္ပြားခ်ိန္မွ စတင္ကာ ဤစခန္းတြင္ ေနထိုင္လာခဲ့ရပါသည္။ ထိုအခ်ိန္က သူမတြင္ သားဦးေလး ရွိေနၿပီလည္း ျဖစ္ပါသည္။ “ ကၽြန္မ အေနနဲ႔ မိခင္ႏို႔ တိုက္ေၾကြးျခင္း အေၾကာင္းေရာ၊ ဒီလိုလုပ္ျခင္းရဲ႕ အက်ိဳးရွိပံုေတြကိုေရာ ဗဟုသုတ မရွိခဲ့ပါဘူး” ဟု ၀န္ခံခဲ့သည္။ “ကၽြန္မ ကေလးကို ရက္ေလးဆယ္ ေလာက္ပဲ ႏို႔တိုက္ၿပီးေတာ့ တျခားအစာေတြ စေကၽြး ေတာ့တာပါဘဲ” ဟုလည္း ဆိုပါသည္။ “ရလာဒ္ကေတာ့ ကေလးက ခဏခဏဖ်ား၊ ၀မ္းေတြေလွ်ာၿပီး ေနမေကာင္းျဖစ္လိုက္နဲ႔ အားနည္း ပိန္လွီလာတယ္” လို႔လည္း ေျပာျပပါသည္။

 

 သံုးႏွစ္တာကာလ ေက်ာ္ျဖတ္ၿပီး ေနာက္တြင္၊ မခင္ေစာသည္ သင္ခန္းစာမ်ားစြာကို သင္ယူရရွိခဲ့ ပါေတာ့သည္။ သူမသည္ စခန္းရွိ ႏို႔တိုက္မိခင္ ၂၇၅ ဦးအနက္ တစ္ဦးျဖစ္ၿပီး မိခင္အခ်င္းခ်င္း အျပန္အလွန္ ေစာင့္ေရွာက္ကူညီေရးအဖြဲ႕၏ အဖြဲ႕သား တစ္ဦးလည္း ျဖစ္ပါသည္။ “စခန္းမွာ ျပဳလုပ္ေပးတဲ့ က်န္းမာေရးပညာေပး ေဟာေျပာပြဲေတြကေနတဆင့္ ကေလးကို မိခင္ႏို႔ ျပည့္ျပည့္၀၀ တိုက္ေကၽြးျခင္း၊ ေမြးကင္းစနဲ႔ ကေလးငယ္အရြယ္ အစားအစာ ေကၽြးေမြးျခင္းတို႔နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အေရးႀကီၤးတဲ့ အေၾကာင္းေတြကို  သိရွိနားလည္ေနပါၿပီ၊ ခု ေျခာက္လသား ကၽြန္မရဲ႕ ဒုတိယ ကေလးကိုေတာ့ မိခင္ႏို႔ ျပည့္ျပည့္၀၀ တိုက္ေကၽြးျခင္း လုပ္ႏိုင္ခဲ့ပါတယ္” ဟု သူမက ဖြင့္ဟ ေျပာၾကားခဲ့သည္။

 

ယူနီဆက္အဖြဲ႕၏ ပံ့ပိုးမႈႏွင့္ အတူ၊ Save the Children အဖြဲ႕သည္ စစ္ေတြႏွင့္ ေပါက္ေတာ ၿမိဳ႕နယ္မ်ားရွိ လူမ်ိဳးေရးအေျခခံ အၾကမ္းဖက္ ပဋိပကၡမ်ားေၾကာင့္ ေနရပ္စြန္႔ခြာ ေနထိုင္ရသူမ်ား၏ စခန္းမ်ားမွ ႏို႔တိုက္မိခင္ေပါင္း ၆၀၀၀ ေက်ာ္၊ ေမြးကင္းစ အပါအ၀င္ ကေလးငယ္ ၆၃၀၀ ခန္႔တို႔ကို အဟာရခ်ိဳ႕တဲ့မႈေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာရေသာ ေသဆံုးျခင္းႏွင့္ ေရာဂါ ျဖစ္ပြားမႈႏွဳန္း ေလွ်ာ့ခ်ႏို္င္ရန္ ရည္ရြယ္ၿပီး အကူအညီေပးမႈမ်ား ေဆာင္ရြက္ေနပါသည္။

 “၂၀၁၄ ခုႏွစ္ ကတည္းက စၿပီးေတာ့ အလြန္အမင္းဆိုးရြာစြာ အဟာရခ်ိဳ႕တဲ့မႈ (SAM) ေရာဂါေ၀ဒနာ မ်ားကို  ကုသေပးျခင္း၊ ကိုယ္၀န္ေဆာင္မိခင္ ေစာင့္ေရွာက္မႈလုပ္ငန္းမ်ားႏွင့္ အတူတြဲၿပီးေတာ့ ကိုယ္၀န္ ေဆာင္မိခင္ေတြ၊ ႏို႔တိုက္မိခင္ေတြ၊ ကေလးငယ္ေတြအတြက္ မိခင္ႏွင့္ ေမြးကင္းစ ကေလးငယ္တို႔ႏွင့္ ပတ္သက္တဲ့ သိသင့္သိထိုက္ေသာ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြကို သိရွိၾကရေအာင္ ေဆာင္ရြက္ ေပးေနပါတယ္” ဟုလည္း Save the Children အဖြဲ႔မွ စီမံခ်က္အရာရွိ ျဖစ္သူ ေဒၚပပက ရွင္းျပခဲ့ပါသည္။

ေမြးကင္းစကေလးငယ္မ်ား အာဟာရတုိက္ေကြ်းျခင္း စီမံခ်က္၏ အစိတ္အပုိင္းတစ္ရပ္အျဖစ္ အာဟာရဖြံ႕ၿဖိဳးေရးဆုိင္ရာ အျပဳအမူအေလ့က်င့္မ်ား ေျပာင္းလဲေစရန္ အတြက္ ၂ႏွစ္ေအာက္ ကေလးငယ္မ်ားရွိေသာ ေစတနာ့၀န္ထမ္းမိခင္ အေယာက္ ၁၀၀ ကုိ ဦးစြာ ေလ့က်င့္သင္ႀကားေပးခဲဲ႕သည္။ ဤလုပ္ေဆာင္ မႈမ်ားသည္ အေရးေပၚအေျခအေနတြင္ အာဟာရဆုိင္ ဗဟုသုတအသိအျမင္ အားေကာင္းစြာ သိရွိနားလည္မႈကုိ တုိးတက္ေစရန္ အေထာက္အကူ ျဖစ္ေစပါသည္။

စန္းစန္းသည္ သက္ကယ္ျပင္ရွိ ေနရပ္စြန္႕ခြာ ေနထုိင္သူမ်ားစခန္း၌ က်န္းမာေရး ပညာေပး တာ၀န္ခံ တစ္ဦးျဖစ္ျပီး နုိ႕တုိက္မိခင္မ်ားကုိ အာဟာရဆုိင္ရာ အမူအက်င့္မ်ားႏွင့္ပတ္သက္၍ က်န္းမာေရးပညာေပး တာ၀န္ခံတစ္ဦးျဖစ္ျပီး နုိ႕တုိက္မိခင္မ်ားကုိ ထိုအာဟာရဆုိင္ရာ အမူအက်င့္မ်ားအေၾကာင္း ရွင္းလင္း ေျပာျပႏုိင္ရန္အတြက္လည္း မိခင္မ်ားႏုိ႕တုိက္ေသာ အခန္းကုိ အသုံးျပဳပါသည္။ “ပထမပုိင္းကေတာ့ မိခင္ေတြကုိ ပညာေပးရတာ အရမ္းခက္ပါတယ္ ဘာျဖစ္လုိ႕လဲဆုိေတာ့ ဘာသာေရး စည္းကမ္းေတြအရ သူတုိ႕ကုိ အျပင္ေပးမထြက္လုိ႕ပါဘဲ” ဟုသူမက ရွင္းျပသည္။ “အဲ႕ဒါေႀကာင့္ဘဲ ကြ်န္မတုိ႕ ေစတနာ၀န္ ထမ္းမိခင္ ၁၀၀ ကုိ တစ္အိမ္တက္ဆင္း၊ အဓိကက်တဲ႕ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြကုိ ျဖန္႕ျဖဴးေပးရန္ စီစဥ္ရျခင္းျဖစ္ပါတယ္၊ အိမ္ထဲကအိမ္ျပင္ ထြက္လာဖုိ႕ အဆင္မေျပတဲ႕ မိခင္ေတြလဲ အာဟာရ တုိက္ေကြ်းမႈႏွင့္ပတ္သက္တဲ႕ အဓိကသိသင့္သိထုိက္တဲ့ အခ်က္လက္ေတြကုိ ဒီလုပ္ငန္းစဥ္ကေန သူတို႕ရရွိေနပါတယ္” ဟုလည္းသူမက ယုံယုံႀကည္ႀကည္ ေျပာျပပါသည္။

အလားတူစြာပင္ ျမန္မာႏုိင္ငံက်န္းမာေရးမွဴးမ်ားအသင္းႏွင့္ လက္တြဲ၍ ယူနီဆက္အဖြဲ႕သည္ ရခုိင္ျပည္နယ္အတြင္းရွိ ၿမိဳ႕နယ္ေပါင္းေျခာက္ခုမွ ေနရပ္စြန္႕ခြာေနထုိင္ႀကရေသာ စခန္းမ်ားရွိ  ကေလးမ်ား၊ ကုိယ္၀န္ေဆာင္ အမ်ိဳးသမီးမ်ားႏွင့္ ႏုိ႕တုိက္မိခင္မ်ားအတြက္ အာဟာရဆုိင္ရာ ပညာေပးေရး လုပ္ေဆာင္မႈမ်ားကုိ လုပ္ေဆာင္ေနျပီး အမ်ိဳးသမီးမ်ား မိခင္မ်ားႏွင့္ ကေလးငယ္မ်ား စုစုေပါင္း ၂၇,၀၀၀ ေက်ာ္ အက်ိဳးေက်းဇူးမ်ား ရရွိေနပါသည္။

လြန္ခဲ႕ေသာ ႏွစ္ႏွစ္ခန္႕ အခ်ိန္က၊  သုံးႏွစ္အရြယ္ ကေလးငယ္ တစ္ဦး၏ မိခင္တစ္ဦး ျဖစ္သည့္ မသဲစုခုိင္သည္ ဆတ္ရုိးက် ၿမိဳ႕သစ္စခန္းသုိ႕ ေရာက္ရွိလာခဲ႕ပါသည္။ ထုိစခန္းတြင္ ငါးႏွစ္ေအာက္ ကေလးငယ္ ၄၀၀ ခန္႕ႏွင့္ ကုိယ္၀န္ေဆာင္ႏွင့္ ႏုိ႕တုိက္မိခင္ စုစုေပါင္း ၁၀၀ ေက်ာ္ ရွိပါသည္။ “ကြ်န္မစေရာက္တဲ႕ အခ်ိန္က ကၽြန္မသားေလး အာဟာရခ်ိဳ႕တဲ႕မႈ ဆုိးဆုိးရြားရြား ခံစားေနခဲ့ရပါတယ္” ဟု သူမက ျပန္ေျပာျပသည္။ “စခန္းမွာရွိတဲ႕ ျမန္မာႏုိင္ငံ က်န္းမာေရးမွဴးမ်ားအသင္း ေဆးေပးခန္းက ကုသေပးပါတယ္ အဲဒါေႀကာင့္ ကၽြန္မသားေလး ေသလုေျမာပါး အေျခေနကေန ျပန္ေကာင္းလာခဲ႕ရပါတယ္” ဟုလည္း ေျပာျပပါသည္။ “ကၽြန္မတုိ႕ရဲ႕ စီမံခ်က္ကေန ေအာင္ျမင္တဲ႕ရလဒ္ေတြ အမ်ားႀကီး ရရွိခဲ႕ပါတယ္” ဟု ျမန္မာႏုိင္ငံက်န္းမာေရးမွဴးမ်ားအသင္းမွ  စီမံခ်က္အရာရွိ ေဒၚလွလွႀကည္က ေျပာျပပါသည္။ “ဒီစခန္းတစ္ခုတည္းမွာဘဲ အလယ္အလတ္အဆင့္ အာဟာရခ်ိဳ႕တဲ့မႈ ျဖစ္ေပၚေနတဲ႕ ကေလး ၇၇ ေယာက္မွ ကေလး ၇၀ ကုိ ေပ်ာက္ကင္းေအာင္ ကုသေပးႏုိင္ခဲ႕ပါတယ္။ တခ်ိန္ထဲမွာပဲ ဆုိးဆုိးရြားရြား အဟာရခ်ိဳ႕တဲ့မႈ ျဖစ္ေပၚခံစားေနရတဲ့ ကေလး ၁၂ ေယာက္မွ ၈ ေယာက္ကုိလည္း ကုသေပးႏုိင္ခဲ့ျပီး ျဖစ္ပါတယ္” ဟု သူမက ေျပာပါသည္။

မိခင္ႏွင့္ကေလး အာဟာရခ်ိဳ႕တဲ့မႈ ျပႆနာသည္ ျမန္မာႏုိင္ငံ ရင္ဆုိင္ေနရေသာ အႀကီးဆုံး က်န္းမာေရးႏွင့္ ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈဆုိင္ရာ ျပႆနာမ်ားထဲမွ တခုျဖစ္ပါသည္။ ၅ ႏွစ္ေအာက္ကေလး ၃ ေယာက္တြင္ ၁ ေယာက္သည္ ႀကဳံလွီ ေသးငယ္မႈျဖစ္ေပၚေနျပီး (အသက္အရြယ္အရ ရွိသင့္သည့္ အရပ္ထက္ပုေနျခင္း) ကေလးအားလုံး၏ ၇.၉% သည္လည္း အႏၱရာယ္ရွိေသာအဆင့္ ရွိသည္အထိ ပိန္ခ်ဳံးေနၾကပါသည္။ (က်န္းမာေရးဆုိးရြားစြာထိခုိက္ႏုိင္ေသာ၊ ေရာဂါဘယ အလြယ္တကူ က်ေရာက္ႏုိင္ေသာ ႀကဳံလွီ ေသးငယ္ ခ်ိနဲ႕စြာ ပိန္ေသးေနျခင္း)။

“ကေလးတစ္ဦးအတြက္ ပထမ ၂ ႏွစ္သား ကာလ သုိ႕မဟုတ္ ပထမ ရက္ေပါင္း ၁၀၀၀ သည္ အာဟာရ ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈအတြက္ လုံေလာက္ေသာ ေဆာင္ရြက္မႈမ်ားၿပဳလုပ္ရန္ အထိေရာက္ဆုံးႏွင့္ အေရးႀကီးေသာ ကာလအပုိင္းအျခား တစ္ရပ္ျဖစ္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ မိခင္ႏုိ႕တုိက္ေကၽြးျခင္းႏွင့္ အျခားေသာ အာဟာရ ပံ့ပုိးမႈ ေကၽြးေမြးမႈမ်ားျဖင့္ ဖြံ႔ၿဖိဳးေစရန္ အေထာက္အကူေပးၿပီး ကေလးငယ္မ်ားကုိ ကာကြယ္ေပးႏုိင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္” ဟု ယူနီဆက္အဖြဲ႕၏ ကေလးငယ္မ်ား ရွင္သန္ေရးႏွင့္ ဖြံ႕ၿဖိဳးေရး ဌာနအႀကီးအကဲ ပန္နီလုပ္ ကန္႔ဗဲက ရွင္းလင္း ေျပာျပပါသည္။

ရလဒ္ေကာင္းအေနျဖင့္၊ ယူနီဆက္အဖြဲ႕၏ ပံ့ပုိးမႈႏွင့္အတူ ႏုိင္ငံေတာ္အစုိးရသည္ အာဟာရဖြံ႕ၿဖိဳးေရး ဆုိင္ရာ ပံ့ပုိးလုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ားျဖစ္သည့္ ေမြးကင္းစႏွင့္ ကေလးငယ္မ်ား အစာအဟာရ တုိက္ေကၽြးျခင္း ပညာေပးလုပ္ငန္းမ်ား၊ အထူးအဟာရေကၽြးေမြးမႈ အေထာက္အပံ႕မ်ား၊ သန္ေကာင္ခ်ေဆးတုိက္ေကၽြးျခင္း၊ အုိင္အုိဒင္းဆား ထုတ္လုပ္ျဖန္႕ျဖဴးျခင္း၊ ရပ္ရြာအေျချပဳ အာဟာရျမင့္တင္မႈ အစီအစဥ္မ်ားႏွင့္ အာဟာရခ်ိဳ႕တဲ့မႈကုိ စီမံခန္႕ခြဲျခင္း စသည့္ လုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ားကုိ တုိးျမွင့္ လုပ္ေဆာင္ေနပါသည္။ အဓိကရည္မွန္း ခ်က္မွာ အမ်ိဳးသားအဆင့္ႏွင့္တကြ အျခားေသာ ရပ္ရြာ၊ ၿမိဳ႕နယ္၊ ခရုိင၊္ ျပည္နယ္ႏွင့္ တုိင္းေဒသႀကီး မ်ားအထိ ရွိေနျပီးျဖစ္ေသာ စနစ္မ်ားကုိ ပုိမုိေကာင္းမြန္ ထိေရာက္ေစျပီး လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားအားလုံး ႏုိင္ငံအတြင္းရွိ အမ်ိဳးသမီးတုိင္းႏွင့္ ကေလးငယ္တုိင္းထိ ေရာက္ရွိေအာင္ ေဆာင္ရြက္ႏုိင္ေရးပင္ ျဖစ္ပါသည္။

“အာဟာရဖြံ႕ၿဖိဳးေရးလုပ္ငန္းတြင္ ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံျခင္းသည္ အားလုံးေသာဖြံ႕ၿဖိဳးေရး လုပ္ေဆာင္မႈမ်ားတြင္  ေငြေႀကးအရ အက်ိဳးျမတ္အမ်ားဆုံးျပန္ရေသာ လုပ္ေဆာင္မႈျဖစ္ပါသည္” ဟု ပန္နီလုပ္ကင္းဘဲ မွ မွတ္ခ်က္ျပဳ ေျပာဆုိပါသည္။