ကိုယ္ပိုင္အိမ္သာ ေဆာက္ၾကစုိ႔ - ရွမ္းျပည္ေတာင္ပိုင္းရွိ ရပ္ရြာမွဦးေဆာင္တဲ့ ေရႏွင့္ပတ္ဝန္းက်င္သန္႔ရွင္းေရး စနစ္

စာေရးသူ - သိ ၤဂီဝင္း*

၂၀၁၉ခုႏွစ္၊ မတ္လ - အသက္ ၄၇ ႏွစ္အရြယ္ ကိုစိုင္းအြမ္တစ္ေယာက္ အရင္ကလုပ္ဖို႔ အစီအစဥ္မရွိခဲ့တဲ့ အလုပ္တစ္ခုကို လုပ္ႏုိင္ခဲ့ပါၿပီ။ သူက သူ႔မိသားစုအတြက္ အိမ္သာတစ္လုံး ေဆာက္လုိက္တာပါပဲ။

ျမန္မာႏုိင္ငံ ရွမ္းျပည္ေတာင္ပိုင္း ဆီဆုိင္ၿမိဳ႕နယ္ ပန္ကန္းရြာေလးက ကေလးႏွစ္ေယာက္ ဖခင္ျဖစ္သူဟာ သူ႔ရဲ႕ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြက မိသားစုအတြက္သာမက ရြာေလးရဲ႕ က်န္းမာေရးကိုပါ တိုးတက္ ေကာင္းမြန္ေစမယ္ဆုိတာ နားလည္သေဘာေပါက္ခဲ့ပါတယ္။

“ဝမ္းပ်က္ဝမ္းေလွ်ာ ေရာဂါဆိုတာ ကြင္းျပင္ေတြ ခ်ဳံေတာေတြထဲ ေတာထုိင္ အညစ္အေၾကးစြန္႔တာနဲ႔ ဆက္စပ္ေနမွန္း ကၽြန္ေတာ္ သိလိုက္ရတဲ့အခ်ိန္မွာ အိမ္သာေတြရဲ႕ အေရးပါမႈကို နားလည္သြားတယ္။ ဒီေတာ့ အိမ္သာေဆာက္ဖို႔ကို ကၽြန္ေတာ္ စိတ္ထက္သန္လာခဲ့တယ္။ ကၽြန္ေတာ့္မွာ ပိုက္ဆံမ်ားမ်ားစားစား မရွိေပမဲ့ ေနာက္မွလုပ္မေနဘဲ အခုပဲ အိမ္သာေဆာက္ေနပါၿပီ”လို႔ ကေလးႏွစ္ေယာက္ ဖခင္ျဖစ္သူက ေျပာျပခဲ့ပါတယ္။

ရွမ္းျပည္ေတာင္ပိုင္း ပက္ခန္းေက်းရြာရွိ ကေလးမ်ားႏွင့္အတူ ေတာထုိင္အညစ္အေၾကးစြန္႔ျခင္း (ODF) ဆုိ္င္ရာ ကနဦး ေဆြးေႏြးပြဲ။ 
©UNICEF Myanmar/2019/Theingi Win

အိမ္ေထာင္သက္ ၁၁ႏွစ္ရွိၿပီျဖစ္တဲ့ ကိုစိုင္းအြန္တို႔ မိသားစုက ဝါးအိမ္ေလးမွာ ေနထိုင္ၾကၿပီး သိပ္မၾကာေသးခင္ အခ်ိန္အထိ အေပါ့အေလးစြန္႔ဖုိ႔ကို ေဆြမ်ဳိးတစ္ေယာက္ရဲ႕ အိမ္က အိမ္သာကို သုံးတာျဖစ္ျဖစ္၊ အနီးအပါး လယ္ကြင္းေတြနားက ခ်ဳံပုတ္ေတြေနာက္မွာျဖစ္ျဖစ္ ဒီအတိုင္း အညစ္အေၾကးစြန္႔ေလ့ရွိခဲ့ၾကပါတယ္။ 

ကိုစုိင္းအြမ္ရဲ႕ အသက္ ၁၁ႏွစ္နဲ႔ ၄ ႏွစ္အရြယ္ သမီးေလးႏွစ္ေယာက္က သူတုိ႔အေဖကို အိမ္မွာ အိမ္သာေလးတစ္လုံးေလာက္ ေဆာက္ေပးဖို႔ တုိက္တြန္းခဲ့ၾကပါတယ္။ သမီးငယ္ႏွစ္ေယာက္စလုံးက ေဘးကင္းလုံၿခဳံၿပီး သန္႔ရွင္းတဲ့ ကိုယ္ပိုင္ေနရာေလး တစ္ခုလုိခ်င္ခဲ့တာပါ။ အထူးသျဖင့္ မိုးရာသီမွာဆုိ ကြင္းျပင္ေတာထဲ အညစ္အေၾကးစြန္႔ရတာ မလြယ္ကူသလို သန္႔ရွင္းမႈလည္း မရွိပါဘူး။

ကုိစိုင္းအြမ္ကလည္း သမီးေလးေတြ စိတ္ခ်မ္းသာေအာင္ အိမ္သာတစ္လုံး ေဆာက္ေပးခ်င္ေပမဲ့ သူ႔ရဲ႕ လက္လုပ္လက္စား ဝင္ေငြအနည္းငယ္နဲ႔ အိမ္သာတစ္လုံး ေဆာက္ဖို႔ မတတ္ႏုိင္ခဲ့ပါဘူး။ သူ႔အတြက္ေတာ့ ကိုယ္ပိုင္ အိမ္သာတစ္လုံးဆိုတာ မျဖစ္မေနလိုအပ္ေနတဲ့ အေျခခံစားဝတ္ေနေရး စရိတ္ေတြကို ျဖည့္ဆည္းေပးဖို႔နဲ႔ယွဥ္ရင္ ဦးစားေပးလုိ႔ မရႏုိင္ေသးတဲ့ အေနအထားျဖစ္ေနခဲ့ပါတယ္။ ကိုစိုင္းအြန္ရဲ႕ ဇနီးကလည္း သေဘာတူပါတယ္။

ဒါေပမဲ့လည္း ၂၀၁၈ခုႏွစ္၊ ေအာက္တုိဘာလမွာ သူ႔ဇနီးနဲ႔ ပန္ကန္းရြာသူရြာသားေပါင္း ၆၆၁ ေယာက္ဟာ ရပ္ရြာအေျချပဳ စုေပါင္းအိမ္သာသန္႔ရွင္းေရးစီမံခ်က္ရဲ႕ ေဆြးေႏြးပြဲတစ္ခုကို တက္ေရာက္ၿပီးေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ အေျခအေနေတြက စၿပီး ေျပာင္းလဲလာခဲ့ပါတယ္။

ယူနီဆက္နဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံအစိုးရ ျပည္သူ႔က်န္းမာေရးဦးစီးဌာနတို႔ရဲ႕ ပံ့ပိုးမႈျဖင့္ အစိုးရမဟုတ္တဲ့ အဖြဲ႔အစည္းတစ္ခုျဖစ္တဲ့ Social Vision Service က အေကာင္အထည္ေဖာ္ေဆာင္ရြက္တဲ့ ဒီေဆြးေႏြးပဲြမွာ အကာအကြယ္မဲ့ေနရာေတြမွာ အညစ္အေၾကးစြန္႔တာနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ ျပႆနာေတြ၊ ဒါေၾကာင့္ဆက္စပ္ျဖစ္ေပၚလာတဲ့ အိမ္ေထာင္စု၊ ရပ္ရြာေတြရဲ႕ ျပႆနာေတြကုိ ေဆြးေႏြးခဲ့ၾကပါတယ္။

အိမ္သာအသုံးျပဳတာ၊ အိမ္သာက ဆင္းလာတဲ့အခါ လက္ကို ဆပ္ျပာနဲ႔ ေဆးတာလို တစ္ကိုယ္ရည္ က်န္းမာေရး အမူအက်င့္ေတြကို ပံ့ပိုးေပးျခင္းေတြက ဝမ္းပ်က္ဝမ္းေလွ်ာေရာဂါျဖစ္ပြားႏုိင္တဲ့ အႏၱရာယ္ေတြနဲ႔ ကေလးငယ္ေတြမွာျဖစ္တတ္တဲ့ ေရာဂါျဖစ္ပြားႏႈန္းေတြကို သိသိသာသာ ေလွ်ာ့ခ်ေပးႏုိင္ပါတယ္။ အမ်ဳိးသမီးေတြနဲ႔ မိန္းကေလးငယ္ေတြရဲ႕ ေဘးကင္းေရးနဲ႔ လုံၿခဳံေရးကိုလည္း ျမွင့္တင္ေပးႏုိင္ပါတယ္။

ယင္ေကာင္ေတြ၊ မေကာင္းတဲ့ အနံ႔ဆုိးေတြထြက္ေနတဲ့ အကာအကြယ္မရွိ ၿခဳံတိုးေတာထုိင္ၿပီး အညစ္အေၾကးစြန္႔ထားတဲ့ ေနရာေတြကို လွည့္ၾကည့္ၿပီးတဲ့အခါမွာ လက္ေတြ႔ ပညာေပးေဆြးေႏြးပြဲေတြ ျပဳလုပ္ခဲ့ၾကတယ္။ ကိုယ့္ရြာရဲ႕ အေျခအေနကို တိုးတက္ေစခ်င္တဲ့ ျပင္းျပတဲ့ဆႏၵေတြရယ္၊ ေျပာင္းလဲဖို႔အတြက္ အားေကာင္းတဲ့ တုိက္တြန္းေစ့ေဆာ္မႈေတြရယ္ေၾကာင့္ ရြာသူရြာသားေတြအေနနဲ႔ ကိုယ့္အိမ္သာေတြတည္ေဆာက္ဖုိ႔နဲ႔ ျပင္ဆင္ၾကဖို႔ကို အခ်င္းခ်င္း ကူညီေပးၾကဖို႔ သေဘာတူခဲ့ၾကပါတယ္။

“ရပ္ရြာလူထု အစည္းအေဝးေတြေၾကာင့္ အိမ္သာမဟုတ္တဲ့ ေနရာေတြမွာ အညစ္အေၾကးစြန္႔တဲ့ အက်င့္ကို ဖယ္ရွားဖို႔က ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ တစ္ရြာလုံးရဲ႕ က်န္းမာေရးအတြက္ အေရးႀကီးတယ္ဆုိတာ သိလာခဲ့တယ္။ ဒါက ရပ္ရြာလူထုကို က်န္းမာေရးနဲ႔ ညီညြတ္ေစမယ့္ တစ္ကိုယ္ရည္ သန္႔ရွင္းေရးနဲ႔ အိမ္သာသန္႔ရွင္းေရးစနစ္ေတြပါပဲ”လို႔ ကို္စိုင္းအြမ္က ရွင္းျပပါတယ္။

ကိုစိုင္းအြမ္နဲ႔ ဇနီးျဖစ္သူက သူတို႔ ကိုယ္ပိုင္ အိမ္သာေဆာက္ဖို႔အတြက္ ေက်ာက္သားေျမကို စၿပီး တူးခဲ့ၾကတယ္။

“မိန္းမေရာ သမီးေတြေရာက အိမ္သာကို ျမန္ျမန္ေဆာက္ေပးပါလုိ႔ တိုက္တြန္းေနၾကေတာ့ ကၽြန္ေတာ္လည္း ၿမိဳ႕တက္ၿပီး ကၽြန္ေတာ့္ရဲ႕ ကိုယ္ပိုင္ဝင္ေငြ နည္းနည္းေလးထဲကေန ေပါက္တူးနဲ႔ေဂၚျပားတစ္လက္ သြားဝယ္လုိက္တယ္”လို႔ ကိုစုိင္းအြမ္က ၿပဳံးၿပီး ေျပာျပတယ္။

ကိုစိုင္းအြမ္က အိမ္နီးခ်င္းေတြဆီက ပစၥည္းေတြလည္း ငွားရမ္းခဲ့သလုိ သူတို႔ေတြလွဴၾကတဲ့ ပစၥည္းေတြကိုလည္း ဝမ္းပန္းတသာပဲ လက္ခံခဲ့ပါတယ္။ ဦးေအာင္သန္႔က အိမ္သာခုံနဲ႔ ဦးေမထာက အမိုးမိုးဖုိ႔ သတၱဳျပား တစ္ခု ကူညီေပးခဲ့တယ္။ ေရထည့္ဖုိ႔ စဥ့္အိုး၊ လက္ကိုင္းတပ္ ေရခြက္နဲ႔ ဆပ္ျပာေတြကိုလည္း အေသးစိတ္ ျဖည့္ထည့္ခဲ့ပါတယ္။

အိမ္သာသစ္ေဆာက္လို႔ၿပီးဖို႔အတြက္ ႏွစ္လ၊ သုံးလေလာက္ ၾကာခဲ့ၿပီး ကိုစုိင္းအြမ္တစ္ေယာက္ကေတာ့ သူ႔ရဲ႕ ကိုယ္ပိုင္အိမ္သာအတြက္ အရမ္းကို ဂုဏ္ယူေနပါတယ္။ သူ႔မိသားစုကလည္း ေပ်ာ္ရႊင္ေက်နပ္ေနၾကပါတယ္။ သူတုိ႔ဘဝမွာ ဒီလို႐ိုး႐ိုးရွင္းရွင္း ေျပာင္းလဲမႈေလးေၾကာင့္ပဲ အနာဂတ္မွာ ပိုၿပီး က်န္းမာလာေတာ့မွာကို သူတို႔အားလုံး သိၾကပါတယ္။

ဒီရြာေလးမွာ ကိုစိုင္းအြမ္ကို နမူနာထားၿပီး အိမ္သာေတြေဆာက္ခဲ့ၾကတဲ့အတြက္ အခုဆုိရင္ ေနာက္ထပ္ အိမ္သာအသစ္ေပါင္း ၁၀၄လုံး ရွိလာခဲ့ၿပီျဖစ္ပါတယ္။ ပန္ကန္းရြာေလးက အကာအကြယ္မရွိဘဲ ေတာထုိင္ အညစ္အေၾကးစြန္႔တာ လုံးဝမရွိေတာ့ပါလုိ႔ အသိအမွတ္ျပဳခံခဲ့ရတဲ့ ျမန္မာႏုိင္ငံက ပထမဆုံး စံျပေက်းရြာေလးတစ္ခု ျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။

ယူနီဆက္၊ ျမန္မာႏုိင္ငံ ျပည္သူ႔က်န္းမာေရး ဦးစီးဌာနနဲ႔ Social Visoion Serviceတို႔ ပူးေပါင္းၿပီး ေနာက္လာမယ့္ ႏွစ္ႏွစ္အတြင္း ရွမ္းျပည္ေတာင္ပိုင္းက ဆီဆိုင္၊ ေမာက္မယ္နဲ႔ ဖယ္ခုံၿမိဳ႕နယ္ထဲက ေက်းရြာေပါင္း ၆၆၅ ရြာမွာ ေတာထိုင္ အညစ္အေၾကးစြန္႔ျခင္းမ်ား လုံးဝမရွိေတာ့ေအာင္ ရည္မွန္းခ်က္ထား ေဆာင္ရြက္ေနၾကပါတယ္။

*မသိ ၤဂီဝင္းသည္ ယူနီဆက္ျမန္မာ ရွမ္းျပည္နယ္ရံုးခြဲတြင္ အလုပ္သင္အျဖစ္ ထမ္းေဆာင္လ်က္ရွိသူ ျဖစ္သည္။